“Rung một cánh nhạc buồn,”

Chuyện Phiếm đọc trong tuần thứ Sáu Phục Sinh Năm C 05-5-2013

“Rung một cánh nhạc buồn,”

“Phím có hay người khóc trên cung đàn lẻ loi!

“Rơi một ngấn lệ sầu, có ai hay người khóc.”

(Từ Công Phụng – Trên Tháng Ngày Đã Qua)

(Galat 5: 1)

            “Có ai hay người khóc?” và có chăng “Rơi một ngấn lệ sầu?” câu hát này cũng có thể là lời thơ buồn người người thường nói với nhau. Nói, như bạn bè/người thân vẫn cứ căn dặn nhau trên bước đường đời nhiều khổ ải: hãy cẩn thận và hãy để ý đến con em mình, khi chúng tiếp xúc phương tiện truyền thông, vi tính hoặc di động.

Lời căn dặn/nhắn nhủ, nay vẫn rền vang như bài ca rất trữ tình:

“Rung một cánh nhạc buồn,
Rơi một ngấn lệ sầu
Có ai hay người khóc trong tinh cầu lẻ loi?
Ngoài kia mưa là những giòng lệ rơi!”

(Từ Công Phụng – bđd)

            Vào dạo trước, mỗi khi nghe nghệ sĩ hát câu trên, bần đạo lại đã liên tưởng nhiều về tình cảnh trong đó có người tình trăm năm cứ là đong đưa thân mình rồi hát bài ca “con cá” rất tương tự một tình lỡ. Nay, hệ thống truyền thông vi tính lại đã đi xa, quá mạnh để rồi dẫn ta về với lời ca/câu hát cứ tiếp tục:   

“Theo cuộc tình, khi cơn bão đi qua đời mình
Người ơi, người ơi! tìm đâu thấy nửa đời xuân thắm?
Với tình yêu, chúng ta như giọt sương sớm mai,
như giọt sương sớm mai, long lanh trên cánh hoa vàng,
Gom môt chút nắng vàng…”
(Từ Công Phụng – bđd)

Nghe nghệ sĩ tả cảnh tả tình lung linh giọt buồn, bần đạo lại nhớ lời nhắn nhủ vào hôm ấy được thấy trên mạng, có giòng kể như sau:

“Nỗi khổ đau hầu như triền miên của bậc cha mẹ thời nay, chính là thấy “mất con” mình cho Internet. Chúng ngồi như dính keo hàng giờ trước máy vi tính, nhoay nhoáy nhắn tin trên iPhone, chơi trên iPad, laptop mà không mảy may quan tâm tới đời sống xung quanh.

1. Hôm qua, người chị họ của tôi chạy ào đến, khóc nức nở. Hỏi mãi, chị mới cho hay: con gái chị, mới 17 tuổi, hẹn hò với một bạn “chat”, một người lạ trên mạng, đi suốt đêm không về. Tôi cũng có con gái, con tôi 17 tuổi. Thấy chị khóc mà nước mắt tôi cũng rớt theo. Từ bao giờ Internet và các phương tiện truyền thông khác làm điêu đứng các bậc cha mẹ có con ở tuổi vị thành niên vậy?

Có thể khẳng định một điều rằng: từ khi có mạng Internet, cuộc sống chúng ta đã thay đổi đến chóng mặt. Nhờ có Internet, người ta với một cái “click” chuột là có thể mở ra cả thế giới thông tin, có thể gửi thư và nhìn thấy bạn cũ ở cả nửa vòng trái đất, có thể gửi hàng tá tài liệu cho đối tác, mà không cần đến giấy tờ; có thể họp hành, đấu thầu trực tuyến mà không cần tới cơ quan. Nhưng với tất cả phụ huynh có con ở độ tuổi từ 5-18 tuổi, cảm giác hoang mang lo lắng trước tác động quá lớn của Internet đối với những đứa con thân yêu của mình là không tránh khỏi. Một chị cùng cơ quan tôi có cô con gái tuổi 16 rất hay “chat” trên Facebook. Chị la rầy, cấm đoán cũng vô ích. Có mặt chị ở nhà, con gái dùng vi tính cho việc tra cứu thông tin.

Nhưng nhờ phần mềm theo dõi, chị đọc được những đoạn “chat” mùi mẫn của nó với một “gã kỹ sư” nào đó mang “nickname” “hiepsimatbuon”. Con gái xin đi chơi với bạn cùng lớp buổi tối chị không bao giờ cho phép. Nhưng không lẽ cấm con giao du với bạn bè, nên khi cháu xin đi coi phim những ngày chủ nhật, chị phái chồng bí mật theo sau, xem nó có đi hẹn hò với gã trai lạ làm quen trên mạng không. Chồng bận việc, chị phải nhờ bác xe ôm trong xóm làm “thám tử tư”. Nghĩ ra thật khổ tâm, mẹ con mà không cởi mở được. Bạn bè trách chị lạc hậu quá, khe khắt quá nhưng có con gái lớn chị chỉ sợ có ngày những kẻ con quen trên mạng dụ dỗ, bán nó ra nước ngoài như trên báo chí thường thông tin. Nghe chị kể, tôi hoang mang tự hỏi sự che chắn ấy sẽ kéo dài tới bao giờ?

2. Con cái tôi không phải hoàn toàn vô can trước tác hại của truyền thông dù tôi và chồng đã hết sức chú ý chuyện dạy con. Con gái lớn của tôi dùng tiền riêng để mua những cái áo phô diễn hết da thịt, những cái quần không thể ngắn hơn. Tôi khuyên giải, con không nghe, biện minh rằng người mẫu nào đó bằng tuổi nó mặc những quần lót nhỏ xíu chụp đưa lên Facebook, hay một cô người mẫu nào đó khỏa thân hoàn toàn để bảo vệ môi trường.Chồng tôi tình cờ nghe được mẩu đối thoại gay gắt của hai mẹ con đã cầm kéo cắt nát hết lô quần áo thuộc loại “bảo vệ tầng ôzon” của con và tuyên bố phạt con một tháng không có tiền quà bánh. Dĩ nhiên con tôi sẽ đi mượn tiền bạn bè và nó không sợ hình phạt của cha nó. Tối đó, chồng tôi cài ngay phần mềm theo dõi và cài cả password cho máy vi tính. Nhưng tôi độ rằng con tôi cũng sẽ tìm cách trốn ra các tiệm net đang bủa vây cái xóm nhỏ của tôi. Sự che chắn bảo vệ đứa con gái mới lớn mà vợ chồng tôi thực hiện xem ra hết sức ngô nghê và vô ích.Chuyện động trời hơn, con trai thứ hai của tôi mới học lớp 9, cách đây ba ngày nó mang về bốn đĩa phim “cấp 3”, khoe rằng hầu hết con trai trong lớp đã xem rồi, chúng tải trên mạng xuống và chúng còn cho rằng “con chưa coi thì con chưa phải bản lĩnh đàn ông”. Lần này chồng tôi phải gặp cô chủ nhiệm trao đổi và kết quả là con trai tôi bị cả tập thể nam trong lớp gọi một tên mới khá hay ho “kẻ phản bội mặt trắng” (!)

3. Nỗi khổ hầu như triền miên của các bậc cha mẹ thời nay,là thấy con cái lại đã biết đến thành viên ban nhạc Hàn đang lưu diễn tận trời Tây nhức đầu, hắt hơi nhưng người hàng xóm bên nhà bệnh thập tử nhất sinh chúng không quan tâm. Chúng có thể xuýt xoa ngưỡng mộ một ngôi sao điện ảnh của Mỹ mua cái túi xách 5-7 ngàn đôla nhưng hoàn toàn không nghĩ tới cảnh mẹ cha chạy vạy cơ cực như thế nào để chúng có một hai triệu đồng đóng tiền học đầu năm trong thời bão giá. Ông bà nội/ngoại lặn lội từ quê lên thăm con cháu một năm vài lần, đò xe cơ cực nhưng chúng không có lấy một vài giờ trò chuyện, pha cho ông bà ly nước cam, hay bóp cho ông bà bờ vai mỏi nhừ vì tuổi tác. Chúng vô cảm một cách hồn nhiên với chính những người thân yêu nhất.Vâng, không thể không đau lòng khẳng định thời gian mà con cái dành cho Internet hầu như chôn vùi những nỗ lực gần gũi và dạy dỗ của những bậc cha mẹ có tâm nhất. Internet với tất cả những mới mẻ, hấp dẫn đã khiến hầu hết trẻ vị thành niên và thành niên trở nên “khép cửa” với thế giới thực của chính mình... Cuộc chiến của chúng tôi với ảnh hưởng của những tiện ích thời công nghệ cao lên con cái mình xem ra giống cuộc chiến với cối xay gió của chàng Don Quixote, một cuộc chiến hoàn toàn đơn độc và không cân sức... (THI TRANG – tuoi tre online)

            Thế đó, là cung cách “Rung một cánh nhạc buồn”, ở quê nhà. Thế đây, là hiện tượng “Rơi một ngấn lệ sầu” của bậc mẹ cha sống ở nước ngoài đã quan ngại nhiều về tình trạng gọi là “truyền thông vi tính nay có những xử sự khá lạ kỳ, so với thời trước; tức: phong cách khiến người thời đại trở thành lố bịch, thiếu lịch duyệt.

Và đó đây, hiện thấy khá nhiều bài viết trên báo điện cũng như trang mạng, dù ta có phớt lờ, bỏ qua một bên cũng không thể làm ngơ, ơ hờ được. Và đây đó, lại đã thấy giòng chảy tư tưởng từng đặt vấn đề về truyền thông đã thẳng thừng đưa ý kiến như sau:

”Có bao giờ quý vị lại cãi vã nhau như hàng tôm hàng cá trên Facebook không? Có bao giờ quí vị lại ngăn ngừa, tẩy xoá sự việc xảy đến dù trước đó mình đồng ý để thế không? Vâng. Hỏi như thế có nghĩa: quý vị không là người đơn độc, dị kỳ.

Thật ra thì, điều đó cũng chẳng có gì lạ, dù bạn bè/người thân hoặc sư/cha rất gần đều bị hủ hóa, tàn tạ do truyền thông gây ra, thôi. Theo nghiên cứu nọ, thì gần đây có đến 78% số người được tham khảo cho biết là: họ ngày càng thấy các trang mạng nay hành xử kỳ khú đến độ thiếu cả lịch sự tối thiểu với độc giả, thế mà đám đầu nậu của họ chẳng có dấu hiệu gì gọi là cải thiện tình trạng bê bết, này hết.

Quả cũng đúng. Truyền thông đại chúng nay không chỉ có mỗi vai trò nối kết hết mọi người mà thôi, nhưng nó còn có trọng trách nâng đỡ người ít tư duy nhạy bén như họ. Thử nghĩ mà xem, ngày nay, mọi người đều thấy rất dễ để thoá mạ, phỉ báng người khác trên điện thư, trang mạng hoặc trang nào đó của mình hơn là nói thẳng mặt vào ai chứ? Bằng phương tiện truyền thông hiện đại, người ta nay xử sự với người khác không theo kiểu của người có tư cách nữa rồi.

Theo tôi, giới truyền thông nay đã đi quá xa đến độ biến con người thành đồ vật, vì thế nên, nó càng dễ làm cho người sử dụng truyền thông, có cung cách “coi người bằng vung”, khác trước nhiều. Tôi nói thế cũng không ngoa lắm đâu. Cứ lấy ví dụ về hành xử trong việc thêm tên hoặc xoá tẩy sự hiện diện của bạn hiền nào đó trên mạng, chẳng hạn. Như thế không phải là biến người bạn ấy thành con số hoặc đồ vật, đẩy lùi khỏi danh sách bạn hiền của mình, đó sao? Nói cách khác, muốn thêm bạn hoặc tẩy trừ ai, ta chỉ cần một cái “nhắp chuột” là xong. Chẳng ai thấy bứt rứt, hoặc mặc cảm gì hết.

Thêm vào đó, lại có vấn đề ngồi lê đôi mách, nói hành/nói tỏi mọi người cũng rất dễ. Bởi, ngày nay, ta chỉ cần đưa “chuột” vào điểm nhấn nào đó là có thể kiến tạo thông tin đầy ắp về một người mình chưa tỏ hoặc quen biết, thật cũng dễ. Làm thế, chẳng tốn kém thời gian, công sức và tiền bạc gì hết. Làm như thế, càng dễ biến việc “giao tế nhân sự” thành quả đoán, có thiên kiến.

Ai càng nại vào phương tiện truyền thông tân tiến, càng trở thành đề tài hi hữu cho các chuyện phiếm tầm phào, giải trí. Rồi thì, ai cũng coi người khác như “con số” hoặc đồ vật để mình tiêu khiển hoặc phân tích theo sở thích, chứ không coi họ như một bản vị có phẩm giá như trước nữa. Và, người sử dụng dữ kiện điện toán lại nhìn sự việc theo cung cách mình thích, chán thì bỏ, chỉ thế thôi.

Bàn chuyện này, có lẽ sẽ có bạn bảo rằng: Ồ, cần gì. Có chết vợ thằng Tây nào đâu cơ chứ! Với tôi, chuyện này cũng đáng sợ như chuyện “diệt chủng” khi xưa bọn Đức Quốc Xã đối xử với người Do thái, hệt như vậy...

Thế nên, để có được tư thế thích hợp với giới truyền thông bê bối, thì theo tôi, bước đầu nên làm, là: ta hãy cố nhìn mọi người như nhân vật quan trọng. Có thế, mới giữ được tình thân thương bầu bạn và chỉ coi mọi chuyện như hiện hữu trong không gian ảo, thôi. Và có lẽ, ta cũng nên bỏ giờ ít hơn cho truyền thông, vi tính, di động hoặc các thú vui nào dễ dãi cho mình, bằng cách khai thác cuộc sống người khác. Có như thế mới tương kính lẫn nhau, tôn trọng nhau.” (X. Tamara Rajakariar, Social media is making us rider, MercatorNet 12/4/2013)                

            Thật ra thì, tác giả ở trên có lo sợ nhiều hay ít và tác hại của truyền thông vi tính đến cỡ nào, thì: chuyện gì đến vẫn sẽ đến như một hiện tượng xã hội mà mọi người cứ cho rằng đó là văn minh, tiên tiến. Cho đi là, bạn và tôi có âu lo thắc mắc, cũng chẳng thể nào thay đổi được cục diện thế giới, nay không thể lùi được nữa rồi.

            Chi bằng ta vẫn thận trọng, nhưng lại tìm phương cách nào khác để vừa nương theo, vừa chỉnh sử, như lập trường của cùng một tác giả, mới cho hay:

“Thời đại này, ta vẫn bị nền kỹ thuật cao bao quanh đến độ choáng ngợp. Đó cũng là chuyện tốt, nếu ta đứng ở góc độ nào đó mà nhìn. Và, nó cũng rất có tính chất giáo dục này khác thật không thiếu. Nhưng, khi nghĩ đến con trẻ mình bị ngập ngụa với kỹ thuật cao như thế, tôi vẫn thấy mình nên làm điều gì đó để các cháu không bị kỹ thuật trấn áp. Theo một tài liệu mới đây, thì con trẻ độ 4 tuổi thôi, đã phải áp dụng lối trị liệu mà ngôn ngữ thời nay gọi là “phương pháp giải độc thông số” cốt để tránh cho các em khỏi bị nghiện kỹ thuật cao.

Xem ra, ngay cả việc làm sao cho các em gỡ bỏ được nạn nghiện ngập vi tính cũng khiến các em bị “khốn đốn khó nguôi ngoai” hoặc có triệu chứng chống cai nghiện như người ghiền rượu và ma túy, vẫn cứ làm. Điều đó cũng có lý, nhất thứ là khi các em bị bủa vây bằng đủ mọi sản phẩm tối tân, cải tiến ngay từ ngày lọt lòng mẹ cho đến lúc lớn khôn. Có trường hợp cha mẹ chữa con khỏi khóc nhè bằng doạ nạt này khác hoặc bắt chúng hành xử như con trẻ thay vì cho chúng đồ chơi hoặc thứ gì đó hấp dẫn để chúng học cách tương tác như người bình thường. Riêng tôi, tôi cho trẻ nghịch ngợm chơi đùa với máy điện thoại mà tôi coi là phưong tiện hữu hiệu nhất. Đúng vậy. Đây là giải pháp dễ thực hiện, lại có lợi lâu dài….

Nói cho cùng, ngày nay không phải trẻ nào lớn lên cũng bị như thế, hoặc cũng cần đến giải pháp trị liệu tương tự. Nhưng làm cha làm mẹ, dứt khoát ta phải quan tâm chuyện này. Và cuối cùng, thì tùy cha mẹ có quyết tâm nuôi dạy con cái theo kiểu quan tâm, thận trọng hay không mà thôi. Từ đó, sẽ có phương cách riêng thích hợp cho con mình. (X. Tamara Rajakariar, Therapy for iPad-addicted toddlers, MercatorNet 25/4/2013)

            Với bậc cha mẹ sống ở nước ngoài, có lẽ và có thể vẫn suy nghĩ như thế. Thế nhưng, cũng có thể có các bậc làm ch làm mẹ, ở đâu đó, thấy sự việc gây nguy hiểm cho con/cháu còn nhỏ, lại sẽ đổ lỗi cho rằng: vì nhà đó cứ để con trẻ của họ tự do quá trớn, nên mới thế.

            Rất nhiều lần, đấng thánh hiền nhà Đạo lại cũng bảo:

            “Chính để ta tự do

            mà Đức Kitô đã giải phóng ta.

            Vậy hãy đứng vững đừng để cho anh em

            lại bị quàng ách nô lệ, một lần nữa.”

            (Gal 5: 1)

            Thật sự thì, sống tự do không có nghĩa là lẩn tránh thực tại ở đời, nhiều cạm bẫy. Nhưng là can đảm mà giáp mặt. Sống tự do, không phải là cứ đổ lỗi cho ai khác, dù ai đó có là vật chất kỹ thuật, hay người sáng chế ra nó. Sống tự do con cái Chúa, còn là: nhất quyết không đeo bám, nghiện ngập, tùy thuộc vào của cải vật chất, hời hợt chóng qua.

            Sống tự do đích thực, là chỉ muốn mọi sự trong đời trở nên tốt đẹp, luôn cải tiến. Sống tự do như thế, tức: biết quan tâm đến mình, đến người; dù người đó còn trẻ. Dù, mọi thứ rất dễ kiếm, dễ sử dụng và không có ai ngăn chặn hoặc kiểm soát.

            Sống tự do con cái Chúa, còn là san sẻ cho nhau những điều tốt đẹp. San sẻ kiến thức mới. Sẻ san các bí kíp giải quyết mọi việc trong đời. Chí ít, là tiếp tay giải quyết chuyện của người nhiều hơn chuyện của riêng mình và nhà mình.  

            Cuối cùng ra, sống tự do là sống đúng cung cách nhưng không chấp nhận thứ “thần tượng” nào dù tinh vi, tân tiến, hấp dẫn. Cuối cùng thì, sống tự do thời đại hiện đại, còn là sống thanh thản nhưng không tùy thuộc vào mọi thứ dù thứ ấy có là thần tượng hoặc tượng thần theo nghĩa nào đó, rất khó biết. Chung cuộc thì, sống có tự do là sống như đấng bậc nhân hiền xưa nay vẫn từng khuyễn:     

            “Anh chị em được gọi để sống tự do.

            Nhưng, đừng lấy nê tự do để sống theo xác thịt.

            Trái lại, hãy lấy lòng mến mà phục vụ nhau.”

            (thư Galát 5: 13)

           

            Tắt một điều, sống ở đời, có tự do thởi hiện đại, là: sống ung dung, an nhàn tự tại vì có Chúa, có Cha, có Thần Khí giúp ta luôn biết quan tâm cẩn thận cả trong cách ăn cách nói, cách hành xử cho đúng qui cách của “con cái Chúa”. Cũng phần nào tương tự như truyện kể nhè nhẹ ở bên dưới, để nhớ mãi:

            “Có lần giận con quá sức vì nó là nít ranh mà đã dối cha/dối mẹ, tôi đã quá to vào mặt nó:

            -Mày là đưa nói láo. Không còn ai trong nhà này thương yêu gì mày nữa.

            Thằng bé mếu máo trẻ lời:

            -Mẹ cứ đánh con cho nhừ tử, con cũng chấp nhận, nhưng đừng gọi con là mày!

Tôi giật mình tự nghĩ: con mình nó sinh ra và lớn lên ở nước ngoài, tiếng Việt không giỏi nhưng sao nó lại hiểu được chữ “mày/tao” đến như thế. Tôi lấy làm xấu hổ vô cùng, bèn tự hẹn: từ nay nhất quyết sẽ không xưng hô với con cái là “mày/tao”, dù có giận cách nào đi nữa. Và, tôi cũng tự nhủ: nếu có quyền để lập nên hàn-lâm viện, tôi sẽ đề nghị với ban giám đốc hoặc những người có quyền quyết định, là: hãy gạt bỏ tiếng mày/tao trong từ điển tiếng Việt, cho giản tiện.”

            Đề nghị của người kể, xem ra cũng không dễ. Dễ nhất, có lẽ là cách tôi và bạn ta cứ bắt đầu hành xử như người có trách nhiệm. Cả trong chuyện xưng hô lẫn chuyện tìm phương án giải quyết cho êm đẹp sự việc con còn nhỏ nhưng đã nghiện ngập kỹ thuật cao, rất vi tính.

            Quyết tâm thế rồi, tôi và bạn sẽ hiên ngang cất tiếng lên mà hát lời ca vui, rằng:

“Hát lên soi hạnh phúc trên tháng ngày đã qua.
Em nhìn thấy chút gì?
Có phải chăng rạn vỡ trong tâm hồn chúng ta
thôi còn ngấn lệ này với một chút nhạc buồn?
Hát lên cho đời sống vơi đi niềm đớn đau.”       

(Từ Công Phụng – bđd)

            Như thế nghĩa là: đời sống của bạn hoặc của tôi có thế nào đi nữa. Dù, con tôi hoặc con của bạn có ra sao đi nữa hãy cứ “hát lên cho đời sống vơi đi niềm đớn đau”, âu sầu, ai oán.

            Trần Ngọc Mười Hai

            Và những tháng ngày cuộc đời       

            ngập tràn những vấn đề truyền thông, vi tính

            nhưng vẫn mặc

để rồi sẽ hát lên cho đời vơi đi niềm đớn đau

mà vui sống.