Thursday, 24 October 2019

“Đàn hiu hắt tiếng buồn trầm ngân”


Chuyện phiếm đọc trong tuần thứ 30 thường niên năm C 27/10/2019

“Đàn hiu hắt tiếng buồn trầm ngân”
Về đâu mái tóc xưa còn xanh
Bài tình ca mùa Thu xa vắng,
Ôi bóng thời gian, về giữa hoang tàn.”
                                                     (Trường Sa – Ru Giấc Tàn Phai )

(2 Corinthô 6: 9)
Giấc tàn phai, sao ru mãi như thế? Thôi thì, có ru giấc mộng nào cũng đều được, nhưng cũng nên tìm về thời thế nào đó, rất như sau:  

“Tìm về một thời xưa quên lãng,
quên giữa đời nhau, mộng ước xuân xanh
Còn có nhau chăng?
là những bâng khuâng và bước lang thang,
cũng đời hợp tan.

Người xưa với mắt buồn nhìn nhau
Tình cũng héo bao mùa sầu đau
Bài tình ca thuở em mắt biếc ru giấc tàn phai,
ngày tháng xa vời
Lời nào đẹp người ơi không nói thôi cũng đành thôi,
một tiếng thương ôi nhạt nhẽo trên môi,
dù biết không vui thì cũng mây trôi,
cũng tình cho người!
Xin trả lại người thôi
Trả lại mùa Thu,
vàng áo ngây thơ
Trả lại mùa Đông,
sầu tím môi hôn
Trả lại mùa Xuân,
Hè nhung nhớ mênh mông.
Tình yêu nếu không là niềm đau
Thì xin hãy nuôi cho đời sau
Bài tình ca nào em sẽ hát?
yêu dấu về đâu, hạnh phúc nơi nào?
Bài tình ca nào anh sẽ hát?
năm tháng vùi quên,
một tiếng yêu em, một tiếng yêu em,
dù có đau thêm thì cũng vui lên,
dỗ ngọt môi mềm ...”
(Trường Sa – bđd)

Công giáo đạo mình, nay đã chết hoặc đang “giẫy giụa để rồi sẽ chết” sao? Phải chăng đây là sự thật của vấn đề? Câu trả lời, sẽ là và mãi mãi là: không thể nào như thế. Thế nhưng, ta cũng nên để mắt liếc nhìn vào giòng chảy suy tư của cây viết chuyên về Đạo là George Weigel của tờ The Catholic Weekly đã có những lời lẽ như sau:

“Tháng 6/2019 vừa rồi, tôi có đi Munich phụ-trách giảng giải cho quần-chúng hiểu Tin Mừng trong Đạo; và tiện thể tôi cũng trả lời nhiều vấn nạn được đặt ra trong buổi phỏng vấn với báo/đài của Giáo hội về nhiều vấn-đề gay go trong Đạo. Cử-tọa của tôi hôm đó, đã tỏ ra lịch-thiệp cách đặc-biệt, khiến tôi thấy rõ Giáo hội Công giáo ở nhiều nơi trên nước Đức, đang trong tình-trạng đáng ta quan-ngại về hình-hài, và quân số. Số người đi Đạo và giữ Đạo cho thấy nhiều điều tiêu biểu.

Xứ đạo vùng tôi đển giảng giải gồm mươi ngàn giáo dân, tức có nghĩa: vị mục-tử chăm lo việc Đạo trong vòng-đai ranh-giới của xứ mình là những người, khi đóng thuế liên-bang, lại đã đánh dấu “x” chứng tỏ là họ cũng đóng “thuế cho Giáo-hội”. Nhìn số thống-kê do Hội Đồng Giám mục Đức ghi lượng người tham-dự thánh-lễ trong nhiều năm, tôi kỳ vọng là vị mục-tử nói đây sẽ trả lời câu tôi hỏi về số người dự lễ sẽ tròm trèm từ 700 đến 1000 người. Nhưng, ông lại bảo: “Không phải thế đâu bạn ạ! Bình quân số người dự thánh lễ mỗi tuần chỉ gồm 200 trong số 10 ngàn người ấy. Và ông có nói với nhiều người một cách lịch sự rằng ông hy vọng sẽ gặp họ vào các lễ ngày Chúa nhật, thì ngay tức khắc ông nhận được câu trả lời đại để bảo: “Ơ kìa, thưa ngài. Bọn tôi đều đóng thuế cho Giáo hội rồi, các ngài còn muốn gì nữa đây!”

Thế nên, khi nhìn vào bản giải thích mới đây của Hồng y của Munich là ngài Reinhard Marx bảo tại sao ông và phần lớn các Giám mục người Đức vẫn đang thách thức Vatican khi các ngài cứ phóng đại ở phía trước tiến-trình sâu xa cốt để tái-xét các “vấn-đề” đại-loại như: luân-lý tình-dục của Giáo-hội, giáo-huấn về hôn-nhân, và mẫu mã cổ xưa của các ngài chỉ cho phép nam-nhân phục-vụ qua tư-thế linh-mục mà thôi, thì Hồng Y Marx có nói:

“Con số người đi đạo không thể đếm được ở Đức quan-tâm về vấn-đề này cần được bàn lại.”

Thành thử, đề-nghị tạo hiểu ngầm bảo rằng: các vấn-đề xưa nay tưởng như đã được Giáo-hội giải quyết xong, thì trên thực tế nay được mở ngỏ.

Theo kinh-nghiệm tôi có được trong Tổng Giáo phận, thì các vấn-đề quan-trọng đang đặt ra là: Ai là kẻ tin “không thể đếm được”? Các vị ấy có tham-gia cộng-đoàn Tiệc Thánh hoặc chỉ mỗi đóng thuế cho Giáo hội mà thôi sao?

Và thêm nữa, có bao nhiêu vị được định-danh là “không thể đếm được” ấy chừng như vẫn nghĩ rằng những gì mà các vị gọi là “đã giải-quyết xong” thật ra vẫn còn đó rối tung. Có được bao nhiêu sự thật mà các ngài đặt thành vấn đề đã được giải thích cho họ hiểu? Được bao nhiêu đạo binh thần-học-gia Công giáo gốc Đức và các nhà lao-tác cho Giáo-hội xả thân cho những giảng giải như thế?

Tôi được bảo cho biết rằng Tổng Giáo-phận Munich và Freising bao gồm 2000 nhân viên tùy tùng. Có vị nào trong số đó sống ơn gọi giảng giải những gì được thách-thức trong Tin Mừng và trong Giáo hội Công giáo rắp tâm thực hiện những điều như thế chứ?

Hơn nữa, các kẻ tin không thể đếm được sống thế nào trong sự sai lệch về thời-gian đây? Trong 50 năm vừa qua, Giáo hội Công-giáo đã bỏ ra một số lượng thời gian và năng-lực để bàn và cãi về các “đề tài” mà Hồng y Marx đề nghị được nằm trên đầu danh sách các quan-ngại này?

Phải chăng, sau những bàn và cãi như thế, giới có thẩm quyền giảng giải trong Giáo hội Công-giáo lại đã giải quyết được các vấn đề nêu ở đây theo cách mà “những kẻ tin không thể đếm được” đã và vẫn không chịu muốn thế, do câu đáp-trả của Giáo hội Công giáo vẫn xung khắc với văn-hóa đạo-đức phóng khoáng của dân-gian đã thắng thế trên toàn lục-địc châu Âu, đây.

Có thể nói đa số các Giáo hội Công giáo ở Đức và các vùng nói tiếng Đức đang ở trong tình trạng của ly-giáo như ‘sự đã rồi’. Bởi lẽ, giới lãnh-đạo và trí-thức ở đấy không tin vào những gì mà Giáo hội Công giáo đang tin. Và vì thế, nên các vị ấy mới không giảng dạy những điều mà Giáo hội Công giáo đang giảng và dạy.

Người Công giáo sống trong môi trường nói tiếng Đức đang thực sự giẫy chết, chẳng phải vì Tin Mừng khó được rao truyền và khó tin-tưởng, nhưng vì Tin mừng ấy không được rao truyền một cách vui vẻ, đầy lòng tự tin và sự sốt mến. Tình bằng-hữu ta tỏ ra với Đức Giêsu Kitô và sự hợp-nhất sống trong cộng-đoàn những người mục tử đang thực-thi công cuộc mục-vụ là Giáo-hội, vẫn không được thăng-tiến.

Đó là lý do khiến số lượng 2% những người tham-dự Tiệc Thánh tại các giáo xứ ở Munich. Có thừa-nhận sự thật trớ trêu này, thì giới Công-giáo mới có thể lên đường tiến vào với Giáo hội Công giáo Đức để có được đôi điều mà nói cho Giáo hội Công giáo trên toàn thế giới được.” (X. George Wiegel, Catholicism dying in Germany”, The Catholic Weekly 13/10/2019, tr.27)

Xem thế thì, ý nghĩa cuộc sống của người Công Giáo ở khắp nơi vẫn là trò chuyện, trao đổi với nhau, vào mọi lúc. Giả như người Công giáo ở khắp nơi vẫn tiếp tục làm thế, thì Đạo Chúa không thể “chết tiệt” hoặc đang giẫy chết được.
Lâu nay, ở Sydney có đấng bậc vị vọng nọ từng nhận-chân được điều đó, nên đã viết lời bàn ngang qua đoạn Tin Mừng chương 18 của tác giả Luca như sau:

“Tin Mừng Luca chương 18 có giòng chảy ghi chép lời của vị chánh án từng phê phán cũng rất thật. Sự thật ở dụ ngôn chương này vẫn đúng thực, vào mọi thời. Đặc biệt thời ấy, lại thấy vị chánh án từng chán ngán cảnh tội nhân cứ đeo bám quấy rầy như dịch tễ, để đòi cho được một phán quyết rất công minh. Ngôn ngữ đời thường đều diễn-tả chuyện đeo bám như dịch-tễ là những phiền hà, thường khó tránh.

Tiếng Do thái, trong tình-cảnh này lại đã mang ý-nghĩa của những quấy rầy/phiền-hà khiến người trong cuộc ra như vô dụng. Quấy rầy/phiền hà, là chuyện mà người trong cuộc cứ quấy rầy đòi mãi một chuyện mà chẳng ai muốn dính líu, giải quyết. Sách Isaya ở Cựu Ước cũng có lời tương-tự:

“Nghe đây, hỡi nhà Đavít!
Các ngươi làm phiền thiên-hạ chưa đủ sao,
mà còn muốn làm phiền cả Thiên Chúa?” (Ys 7: 13)

Vấn đề ở đây, là hỏi rằng: đối nghịch động-thái phiền hà và đeo bám là có ý gì?

Cũng có thể, đối chọi chuyện phiền hà đeo bám, là: chuyện trò thân mật với ai đó, cho đời vui. Và, điều đối chọi giữa “lải nhải” với “phiền hà” là “chuyện trò thân mật”, rất thật tâm. Đúng thế, hình-thức đổi-trao giữa hai người bằng lời nói, vẫn là chuyện vui/buồn thường ngày ở khắp chốn. Bởi, một khi đã nói năng, nếu không là chuyện trò thân mật, thì chắc phải là động-thái lải nhải, quấy rầy như dịch tễ thôi.

Về chuyện trò thân mật, thánh Bênêđíchtô từng qui-định với anh em Dòng mình, là: bất cứ anh em nào một khi đã tuyên hứa trước mặt Chúa và Bề trên rằng: mình quyết sống ổn định, chuyện trò/trao đổi suốt đời với anh em và tuyệt đối tuân phục đấng lãnh đạo nhà Dòng, cả ba điều này trở thành lời khấn hứa mang cùng ý nghĩa.

Là thày dòng sống khắc khổ, là chấp-nhận sống trọn vẹn cuộc sống cộng-đoàn có đổi-trao. Nói như thế, thì: đây không là lời tuyên-khấn giữ thinh lặng suốt đời; và, cũng không là chọn lựa tồi đối với những ai sống đời tu trì bởi cộng-đoàn nhà Dòng đã đồng ý như thế.

Luật dòng Biển Đức viết bằng tiếng La-tinh lại đã thấy có cụm từ “hồi hướng trở về” thay cho chủ trương “chuyện trò trao đổi”, như vừa nói. Thông thường thì, tiếng La-tinh “cổ” này diễn-tả việc “hồi hướng trở về” như sinh-hoạt quay vòng tròn có đổi thay, theo nghĩa luân-lý hoặc tu-đức.

Thế nhưng, bản gốc luật này do chính thánh Bênêđíchtô lập ra, đã nhấn mạnh đến việc cần thiết phải chuyện trò/trao đổi chứ không phải chỉ mỗi “hồi hướng trở về”, với Đạo Chúa.

Bên tiếng La-tinh, chuyện trò/trao đổi có nghĩa: năng lui tới nơi nào đó, cứ quẩn quanh đến trò chuyện với những người hay đến nơi đó. Tự-vựng này, đi vào tiếng Latinh của Kitô-hữu trước thời thánh Bênêđíchtô còn sống. Từ-vựng đây, diễn tả lối sống thông thường có quan-hệ mật-thiết với mọi người, và còn hiệp-thông giao dịch với mọi người khác nữa.

Điều này, còn có nghĩa: chung sống với người khác hoặc có liên-hệ mật-thiết với mọi người mà cung-cách sống không giống với kiểu của mình. Đây, còn là thay đổi lối sống của minh cho giống với kiểu của người khác, nhiều hơn. Đây còn là: sự hiện-diện ở nơi nào đó để hoà trộn với người khác theo cung-cách nói năng/chuyện trò rập theo kiểu người khác, chứ không theo ý mình. Nói cho cùng, đây là yếu-tố chính của đồng hành, có tương-tác.

Theo nghĩa này, tốt hơn ta nên chuyện trò/đồng hành với nhau hơn là chỉ “hồi hướng trở về’ với thánh-hội, mà thôi. Bởi, cộng-đoàn Hội thánh ở đâu cũng thế, vẫn luôn đòi hỏi ta chuyện trò/đồng hành hơn chỉ quay trở về, mà thôi. Người tu trì, đồng hành chuyện trò với nhau, vẫn có thể không là nhóm “hồi hướng” quay về chốn cũ sinh sống thôi. Mà họ là người biết chuyện vãn, giao du rất tế-nhị. Xem như thế, thì đồng hành trong chuyện trò mới là chuyện cần thiết cho đời tu.   

Kinh thánh viết bằng tiếng Aram của Do thái, cũng có cụm-từ chỉ việc “hồi hướng trở về” như tự-vựng “shub” có nghĩa đen, để chỉ sự việc quay đầu trở lại, thôi. Thông thường, từ này là chỉ về cuộc sống quay vòng tròn nhưng lại có nghĩa gốc-gác nói về chuyến trở về sau bao ngày lưu vong/lưu đày chốn đất khách quê người.

Việc này, còn có nghĩa: trở về với đất miền được Chúa phú ban cho riêng mình và mình quyết sẽ ở nơi đó mãi, chứ tuyệt nhiên không phải nơi nào khác. Nói theo tính cách linh thiêng có tương-quan, ta đã đi vào chốn “lưu vong/lưu đày” rồi, vẫn cần khám phá chốn miền thực thụ để mình sẽ về lại đó mà sinh sống.

Tân Ước cũng có cụm từ “hồi hướng trở về” tương tự như tự-vựng “epistrophe” mà ta có thói quen dịch là “hồi hướng”, cũng rất đúng. Thế nhưng, mỗi khi mô tả Chúa, sách Tân Ước của ta thích sử-dụng cụm từ “metanoia”. Lại nữa, ngôn-ngữ của ta cũng lại dịch cụm-từ này thành một “hồi hướng trở về”, giống như thế. Tuy nhiên, “metanoia” thực ra không có nghĩa “trở về” hay “trở lại” theo cung cách mà lâu nay ta vẫn tưởng. 

“Metanoia” là điều được Chúa đòi-hỏi những ai dấn bước theo chân Ngài, phải làm thế. Cụm từ này, thường dịch thành động-thái “đổi mới tâm can”, nhưng không chỉ mỗi thế, mà còn hơn thế nữa. Tiếp-vĩ-ngữ “noia” ở chữ “meta-noia” xuất tự tiếng “nous” của Hy Lạp, mang ý-nghĩa: một hiểu biết thực-chất của những gì xảy đến và diễn biến theo chiều-hướng sâu-sắc.

Suy cho kỹ, nếu ta đặt tiếp-đầu-ngữ “meta” ở trước chữ “nous” bên tiếng Hy Lạp, ta sẽ tạo ý-nghĩa: tư-thế của một người không biết được những gì đang diễn-tiến và cũng không tìm ra được ý-nghĩa của nó cho đến khi có ai đó đến giúp cho mình và mời mình học hỏi, lắng nghe cũng như đi vào một chuyện trò, còn tiếp-diễn.

Muốn hiểu “Metanoia” cho đúng, thì không thể gọi đó là cuộc “hồi hướng trở về”, được. Trao đổi với ai, như thế, phải hiểu như động-thái biết lắng-nghe, chuyện trò và cứ thế để hiệp-thông tiến-triển, rồi ra mới thông-hiểu nhau hai chiều.

Trong trao-đổi, luôn có đối-thoại tương-tác hầu tạo dựng bầu khí mới, tức: một giòng chảy xuyên suốt đượm nhiều nghĩa. Tức: bất cứ ai chủ-trương cho đi chính mình mình, trong trao-đổi/đối-thoại là mình tự cho chính mình cho người khác, dù không biết gì về “người khác” ấy, để rồi tìm cách hiểu biết người khác, có khác mình nhiều không, đó mới là đối thoại, đổi-trao…” (Xem thêm Lm Kevin O’Shea, DCCT, Lời Chúa Sẻ San, nxb Hồng Đức 2014, tr.219-223)

Đối-thoại/đổi trao, là cung-cách nhận thức không biết trước sự việc sẽ diễn-tiến ra sao. Tuy nhiên, làm thế tức giáp mặt trở lại cốt tạo tình thương-yêu thoải-mái và an toàn cho ta. Nó đòi cho được sự thoải mái thích thú rất liên tục, không ràng buộc. Bởi, có thoải mái trong đối thoại/đổi trao, thì con người mới không tìm về để quấy rầy/phiền hà bất cứ ai.

Nói cho cùng, thì: quấy rầy/phiền đã và đang trở nên thành-phần của cuộc sống, rất con người. Để minh-họa cho những điều kể trên, nay mời bạn và mời tôi đi vào vùng trời truyện kể rất đáng nể với giòng tự-sự sau đây:

Tôi sống ở một miền quê nhỏ trong một gia đình không mấy khá giả. Cuộc sống của tôi dần trở nên khó khăn khi mọi thứ ngày càng đắt đỏ mà nhu cầu sinh hoạt của gia đình ngày càng tăng. Chúng tôi tìm mọi cách để kiếm sống, và sau khi làm rất nhiều công việc, tích cóp được một số tiền kha khá, vợ chồng tôi quyết định dùng hết vốn liếng mở một quán ăn, phục vụ thực khách bữa trưa và bữa tối.

Quán ăn của chúng tôi chỉ là một quán nhỏ với những loại đồ dùng không đắt tiền. Chúng tôi không có điều kiện để trang bị những cơ sở vật chất như máy lạnh, tivi… hay làm biển hiệu quảng cáo, nên chúng tôi tự nhủ sẽ đặt hết tâm trí vào việc làm món ăn và phục vụ khách hàng. Những món ăn tươi ngon với giá cả phải chăng mà chúng tôi mang lại sẽ thay cho lời quảng cáo chân thành nhất. Tuy nhiên, do dân cư vùng này còn thưa thớt, xung quanh lại có rất nhiều quán ăn khác đã kinh doanh từ lâu nên quán ăn của chúng tôi không có nhiều khách lui tới.

Hoạt động được hai năm, tiệm ăn của chúng tôi vẫn trong tình trạng ế ẩm. Mỗi ngày chúng tôi chỉ có thể kiếm đủ số tiền để hòa vốn dù rất vất vả, và đã có lúc tôi nghĩ đến việc đóng cửa. Nhưng chúng tôi luôn tự khích lệ bản thân rằng sự kiên trì nỗ lực nào cũng nhất định sẽ mang lại kết quả.

Một ngày, khi tôi vừa mở cửa hàng vào buổi trưa thì thấy một người vô gia cư đang ngồi đối diện bên đường. Trong bộ trang phục cũ rách với đôi giày đã hở mõm và khuôn mặt nhem nhuốc, buồn rầu, ông mệt mỏi nhìn về phía cửa hàng chúng tôi. Những người đi đường đều nhìn ông với ánh mắt lạ lẫm và thương hại, còn các chủ quán khác thì xua đuổi ông vì sợ ông sẽ mang đến sự đen đủi, làm ảnh hưởng tới việc kinh doanh đang khấm khá của họ.

Đoán rằng người lang thang đó có thể đã phải chịu đói trong nhiều ngày, nên tôi đã mang cho ông ấy một phần ăn. Ông ấy không nói gì, chỉ nhìn tôi với ánh mắt cảm kích. Kể từ đó, mỗi ngày ông đều tới quán của tôi chờ lấy đồ ăn. Tôi cũng không nhớ rõ từ lúc nào tôi đã coi ông như một thành viên trong gia đình, và mỗi bữa ăn tôi đều chuẩn bị riêng một phần cho ông ấy. Những ngày ông không tới, tôi đều cảm thấy thiếu vắng một điều gì đó, và tôi không thể lý giải tại sao tôi lại mong ngóng ông đến vậy.

Cứ như thế, 5 năm trôi qua cũng là 5 năm ông đã “gắn bó” với gia đình tôi. Tôi không biết ông lão ngủ ở đâu, chúng tôi cũng chưa từng nói với nhau lời nào, nhưng có một điều chúng tôi đều hiểu: Tôi muốn giúp đỡ ông ấy, còn ông ấy thì vui vẻ đón nhận và biết ơn sự giúp đỡ của tôi.

Bỗng một ngày, ông không xuất hiện tại quán ăn của chúng tôi nữa, rồi những ngày tiếp đó tôi cũng không gặp lại ông. Tôi nghĩ có thể ông đã đến một khu phố khác và trong lòng tôi trào lên một sự lưu luyến khó tả…

Một ngày, khi vừa mở cửa chuẩn bị bán hàng, tôi thấy một chiếc xe hơi đậu ở bên ngoài và đó là một chiếc xe đời mới đắt đỏ. Lúc đó tôi chỉ nghĩ đơn giản rằng, có lẽ một vị khách giàu có nào đó có nhã hứng tới ăn trưa tại cửa hàng. Nhưng ngay khi thấy tôi mở cửa, hai người ngồi trong xe đã vội vã bước xuống và tiến về phía tôi.

Tôi chưa từng gặp họ, cũng không biết họ là ai, tôi đứng bất động và có chút sợ hãi khi ánh mắt của cả hai người họ đổ dồn về phía tôi. Chàng trai trẻ tuổi nhìn tôi, lễ phép hỏi: “Bác là David phải không ạ?” Ngay sau khi tôi trả lời: “Đúng vậy”, cậu ấy vội quỳ xuống trước mặt tôi. Tôi vừa ngỡ ngàng vừa hốt hoảng vội đỡ cậu ấy đứng dậy.

Cậu ấy nói, 5 năm trước, vì bệnh tật mà cha cậu đã bỏ nhà đi, không để lại một chút tin tức. Gia đình cậu vô cùng đau lòng và đã tìm kiếm ông suốt thời gian dài nhưng vẫn không thấy, thậm chí có lúc họ nghĩ rằng ông đã bất hạnh qua đời ở một nơi nào đó. Thế nhưng phép màu đã xuất hiện khi một ngày cha của cậu bỗng nhiên quay trở về.

Sau đó, ông nhanh chóng được đưa tới bệnh viện điều trị, và bệnh tình đã thuyên giảm rất nhiều. Sau khi tỉnh táo lại, ông nói muốn đến cảm tạ vị ân nhân đã giúp đỡ, cưu mang ông lúc khốn khó và vị ân nhân đó chính là tôi. Lúc ấy tôi mới sững sờ nhận ra người đàn ông lang thang ngày trước chính là cha của chàng trai này.

Chàng trai trẻ vô cùng xúc động khi kể cho tôi nghe câu chuyện và nhìn tôi với ánh mắt của lòng biết ơn sâu sắc. Ngay sau đó, một người đàn ông trung niên bước lại chỗ tôi. Tôi vô cùng kinh ngạc và không thể nhận ra ông ấy chính là người vô gia cư lúc trước, diện mạo bên ngoài hoàn toàn khác hẳn. Chúng tôi bắt tay nhau không phải như giữa người chủ quán ăn và một người vô gia cư, mà là cái bắt tay của những người đã cùng nhau trải qua khó khăn, và hiểu biết sâu sắc những gian khổ mà người kia đã trải qua.

Chàng trai nói họ muốn tặng tôi một số tiền như lời cảm tạ và sẽ giới thiệu thực khách tới quán của tôi vì cậu ấy là một ông chủ lớn có rất nhiều mối quan hệ. Nhưng tôi từ chối vì số tiền ấy quá lớn và cảm thấy rằng mình không làm được điều gì lớn lao để nhận được sự đền đáp này.

Chàng trai nhìn tôi cười rồi nói:
-Sự giúp đỡ của bác là rất to lớn, bác không chỉ giúp một người lang thang được no bụng, mà đã cứu rỗi cả một cuộc đời. Và bác cũng đã mang lại hạnh phúc cho rất nhiều người khác. Nếu không có bác, có lẽ cha cháu đã không thể sống sót, và sự mất mát ấy với gia đình cháu sẽ đau đớn nhường nào… Cha cháu nói công việc kinh doanh của bác gặp nhiều khó khăn, nhưng trong hoàn cảnh ấy, bác vẫn đưa bàn tay ra giúp đỡ ông, thậm chí đã coi ông như một phần trong cuộc sống của bác. Cháu vô cùng khâm phục và trân trọng tấm lòng, sự bao dung ấy…”

Từ đó, hai cha con trở thành khách hàng thân thiết của quán ăn chúng tôi. Họ còn giới thiệu bạn bè và người thân đến quán ăn và nói rằng: “Thức ăn ở tiệm này là giàu hương vị nhất, chúng tôi cả đời không thể quên được tấm lòng chan chứa tình người đong đầy trong từng món ăn…”

Câu chuyện xúc động về ông chủ quán khiến mỗi chúng ta thấy ấm áp và hạnh phúc hơn khi cuộc đời vẫn còn những tấm lòng cao cả, biết giúp đỡ người khác. Mặc dù bản thân từng ngày vẫn phải đối diện với khó khăn chồng chất khi công việc kinh doanh ế ẩm, có lúc tưởng chừng phải đóng cửa, nhưng ông chủ quán tốt bụng vẫn dành tình thương và sự chia sẻ với những người còn khó khăn hơn mình.

Ông hiểu rằng dẫu bản thân phải gồng gánh công việc kinh doanh gian nan đến cỡ nào, phải mệt mỏi với chi phí và lợi nhuận ra sao, thì ông vẫn may mắn hơn những người vô gia cư không đủ ăn đủ mặc, không có một ngôi nhà để về. Do đó, ông đã luôn kiên trì chào đón, mỗi ngày đều dành một phần thức ăn trong suốt 5 năm ròng rã cho người đàn ông bất hạnh với vẻ ngoài nhếch nhác, rách rưới mà ai cũng xua đuổi kia. Cuối cùng, phép màu cũng đến với người đàn ông tốt bụng, luôn chia sẻ và quan tâm tới người khác mà không mong cầu được trả ơn.” (Truyện kể rút từ điện thư bay như bươm bướm gửi đến cho nhau, cho mọi người)

Truyện kể rút từ điện thư cũng giống như truyện thật ở đời người. Có khác nhau chăng, chỉ khang khác một vài chi-tiết khá ‘huê-dạng’ ở mỗ trường-hợp, mỗi một người.

Truyện kể ở đây, là nhằm để nói lên một chi-tiết sống động của ai đó mà tôi và bạn vẫn bắt gặp trên đường đời ngắn ngủi, nhưng không tệ. Hệt như câu chuyện về cộc sống của những người đi Đạo sống quanh ta, mà ta không nhận ra người đó là ai, mỗi thế thôi. Nhận ra hay quên tiệt, vẫn là trạng-thái sống của tôi, của bạn và của nhiều người, ở trong đời.

Chuyện của nhiều người, chí ít là người Công giáo, vẫn được đấng thánh hiền trong Đạo, xác tín như sau:

            Bị coi là bịp bợm,
nhưng kỳ thực chúng tôi chân thành;
bị coi là vô danh tiểu tốt,
nhưng kỳ thực chúng tôi được mọi người biết đến;
bị coi là sắp chết,
nhưng kỳ thực chúng tôi vẫn sống;
coi như bị trừng phạt,
nhưng kỳ thực không bị giết chết;
coi như phải ưu phiền,
nhưng kỳ thực chúng tôi luôn vui vẻ;
coi như nghèo túng,
nhưng kỳ thực chúng tôi làm cho bao người trở nên giàu có;
coi như không có gì,
nhưng kỳ thực chúng tôi có tất cả.”
            (2 Corinthô 6: 9)


Trần Ngọc Mười Hai 
            Và những bạn bè người thân
            sống gần cận ở đâu đó
            rất quanh ta.

Thursday, 17 October 2019

“Bạn thân ơi cố gắng yêu thương người”

Chuyện phiếm đọc trong tuần thứ 29 thường niên năm C 20/10/2019

Bạn thân ơi cố gắng yêu thương người
Dù người không yêu ta, hãy cứ yêu thương hoài
Mặc người ai quen ai, hãy cho nhau một lời
Dù là nghe chua cay, dù là lời thoáng qua tai...
(Lê Hựu Hà – Yêu Người Yêu Đời)

(1Gioan 3: 18)
Đấy! Bạn và tôi, ta thấy đấy. Đâu phải cứ là đấng bậc giảng dạy mới được phán những câu đại loại như vậy! Ấy đấy, hỡi bạn và tôi, ta cứ vểnh tai ra mà nghe rồi cũng thấy được ý-tứ và ý-từ đúc kết thành bài chia sẻ rất không dài của giáo-dân, suốt một đời người.

Thế nhưng, hãy khoan. Xin cứ nghe tiếp các câu sau đã rồi trả lời, cũng tốt thôi. Câu sau đây, là câu hát những bảo rằng: 

Bạn thân ơi!
cố gắng thương yêu đời.
Dù đời không yêu ta,
hãy cứ thương yêu hoài.
Mặc đời ta không ai,
hãy vững tin yêu đời.
Dù đời chỉ yêu gian dối,
dù đời cay đắng như vôi...
(Lê Hựu Hà – bđd)

Và sau đó, là một nhận-định cũng không lạ và không sai, khi người nghệ sĩ đà hát tiếp:

Ngày nào bầu trời còn mây bay.
Lòng ta vẫn thấy thương người.
Dù đời còn gặp nhiều chông gai.
Trọn đời vẫn cứ đi đi hoài.”
(Lê Hựu Hà – bđd)

Và rồi, người lại hát tiếp:

“Bạn thân ơi cố gắng yêu thương đời.
Dù đời không yêu ta,
hãy cứ yêu thương hoài.
Mặc đời ta không ai,
hãy vững tin yêu đời.
Dù đời chỉ yêu gian dối,
dù đời cay đắng như vôi...
Bạn thân ơi tôi muốn nói.
Ngày mai đây không ai lẻ loi.
Chẳng còn cô đơn hay bóng tối.
Trước mắt ta là những ngày vui.
Người yêu ơi anh muốn nói.

Ngày nào còn tình yêu lứa đôi.         
Thì em ơi em hãy nhớ .
Phải sớt chia hạnh phúc cho đời!
(Lê Hựu Hà – bđd)

Thật ra thì, đây vẫn là lời khuyên/câu nhắn gồm các chữ hãy và hãy, thôi. Cũng hệt như cái-gọi-là “bài chia sẻ” của cha/cố nhà Đạo vẫn cứ giảng và giải chứ chẳng sẻ hoặc chia cho ai điều gì, dù là câu nói chứ không giảng hoặc giải.

Thật ra thì, trong đời đi Đạo, bạn và tôi, ta từng nghe cha/cố cứ dạy và cứ giảng cũng hơi nhiều, chứ có nghe hoặc thấy các đấng bậc thực-thi lời dạy ấy như một sự thực trong đời bao giờ đâu

Hẳn là điều không lạ, khi ta và người lâu nay nghe ca-từ của người-thường-ở-huyện, những sẻ san một đoan quyết, những hát rằng:

Mặc người ai quen ai,
hãy cho nhau một lời
Dù là lời nghe chua cay,
dù là lời thoáng qua tai...
(Lê Hựu Hà – bđd)

Hẳn là điều hơi lạ và ít thấy, mới “thoáng qua tai” hoặc ‘nghe tai này lọt qua tai khác về các sự việc xảy ra ở đâu đó, rất hiện-tượng như sau:

“Có đến phân nửa thiên niên kỷ trôi qua sau thời Phục Hưng, nay ta lại thấy người Đức đang tạo rối bời cho Giáo hội La Mã. Lần này thì, các Giám mục Công giáo ở Đức vừa tác tạo Hội thánh theo cung-cách phóng-khoáng của các ngài.

Tuần qua, hàng Giám mục Đức quốc lại đã thừa-nhận các qui-định tạo khung/sườn quản-cai cái-gọi-là Cuộc Họp Thượng Đỉnh của Giáo hội địa phương, trong đó lịch-trình bàn bạc bao gồm cả việc tái xét giáo-huấn của Hội thánh về đạo-đức tính-dục, vai-trò phụ nữ trong các ban ngành, ty/sở hoặc nội bộ, đời sống và vấn đề kỷ-luật đối với linh-mục, chuyện tách bạch quyền-bính trong việc quản-cai Giáo-hội, trang-bị đội ngũ hỗ-trợ việc phong-chức thánh cho phụ nữ, chấm-dứt tình-trạng độc-thân linh-mục và các nhân-nhượng khác đối với việc giải-phóng tình-dục.   

Ngay cả Đức Phanxicô, ngài cũng đã yêu cầu các Giám mục người Đức tốt nhất hãy tập-trung vào công-cuộc thừa-sai/rao giảng cho cuộc Họp Thượng Đỉnh của các ngài. Giám-mục-đoàn Đức quốc mô-tả việc tổ-chức nghị-trình thượng-đỉnh nói ở đây là không có ‘hiệu-năng’.

Và các đấng bậc chủ-quản chủ-trương theo truyền-thống tương-tự như Đức Hồng Y Raymond Bourke là đấng bậc sáng giá nay cũng sửa soạn ‘săn tay áo’ hầu đối-phó với tiến-trình tinh-giản của người Đức cũng như Thượng Hội Đồng Giám Mục trong toàn vùng Nam Mỹ.

Xem thế thì, điều gì đang ở trong tình-thế khá lâm nguy? Giáo hội hay Tin Mừng? Tôi có đặt câu hỏi này với Đức Hồng Y Raymond Leo Burke và câu trả lời, đại để như sau:

Hỏi: Phải chăng vấn-nạn của hàng Giám mục Đức có nối kết với Thượng Hội Đồng Giám mục toàn vùng Nam Mỹ, có đúng không?

Đáp: Đúng vậy! Có thể nói được như thề. Thật ra thì, một số vấn đề liên quan, lại cũng được coi như áp-lực đặt ra cho Thượng Hội Đồng Đức. Và một số Giám mục Đức cũng quan-tâm đến hoạt-động của Thượng Hội Đồng này, chẳng hạn như Giám mục Franz-Josef Overbeck of Essen là người từng bảo rằng: “Sau buổi này, sẽ chẳng có gì gọi là chuyện y như cũ, ngay Hội thánh Chúa cũng sẽ toàn bộ đổi thay, đó là theo tôi nhận xét.

Hỏi: “Lộ trình dẫn vào Thượng Hội Đồng Giám mục do các Giám-mục-đoàn người Đức đưa ra có chính-đáng và mang lại kết-quả nào đáng kể không?

Đáp: Việc các Giám mục Đức đang đề-nghị thực-hiện chẳng có gì là giá-trị hết... Trong thư gửi các đấng bậc này, Đức Hồng Y Marc Ouellet thuộc thánh bộ Giám mục La Mã có nói rằng: các ngài đang thiết-lập một tiến-trình tự bản-chất nó đã vượt phạm-vi của Giáo hội rồi.

Nói cách khác, các ngài làm như thế tức đã rắp ranh kiến-tạo một Giáo hội theo hình ảnh của Giám-mục đoàn người Đức hoặc tương tự như vậy. Theo tôi, cần chấm-dứt cuộc họp thượng-đỉnh ở Đức trước khi có sự cố xảy ra cho giáo-dân ở nơi khác. Nhưng, các vị này đã bắt tay làm việc rồi, thì không thể dừng lại được nữa. Nhưng, ta đang bàn về chuyện cứu rỗi các linh-hồn, có nghĩa là ta phải tận-dụng mọi biện-pháp nói chung là cần-thiết.

Hỏi: Đâu là động-lực khiến các Gíám-mục người Đức xử sự như vậy, cả trong nước cũng như trên toàn Nam Mỹ?      

Đáp: Các Giám mục người Đức nghĩ rằng: các ngài đang tái định-vị nền-tảng tín-lý trong Giáo-hội, điều này thật sai lầm. Nói cách khác, làm như thế rồi ra cũng kết thúc bằng việc thiết-lập nhiều nhóm giáo-hội địa-phương, mỗi nhóm đặt nặng sở thích của riêng mình đối với tín-lý và kỷ-luật. Tính Công-giáo của Hội-thánh chắc chắn đang gặp cơn nguy-khốn.

Giáo hội Công giáo là Hội thánh có duy nhất một niềm tin, một hệ-thống các phép bí-tích và mọi người cùng tuân theo kỷ-luật độc-nhất trên khắp thế-giới. Vì thế, ta không nên nghĩ rằng mỗi thành-phần riêng rẽ của thế-giới lại có thể định-vị Hội-thánh theo bản sắc tư riêng văn-hóa của mình được. Đó là những gì đang được đề-nghị trong tài-liệu hoạt-động của vùng Amazôn và Đức quốc.

Các vị đây chủ-trương rằng vùng Amazôn là suối nguồn mặc-khải của Thiên-Chúa, nên khi Giáo-hội đến đó thực-hiện sứ-vụ rao-giảng của mình, Giáo-hội sẽ học-hỏi được nhiều điều từ nền văn-hóa tư riêng của mỗi vùng. Việc này chối bỏ sự việc bảo rằng Giáo-hội đem đến tín-thư của Đức Kitô, chỉ mình Ngài mới là Đấng cứu-tinh nhân-loại và Ngài mặc-khải tín-thư này với nền văn-hóa của mỗi dân/nước, chứ không phải là con đường ngược lại.

Vâng. Dĩ nhiên, mỗi văn-hóa có nhiều yếu-tố tốt đẹp, khách-quan, giống hệt như lương-tâm cũng như yếu-điểm đem đến cho mặc-khải; có nhiều điều trong văn-hóa cũng đáp-ứng với giáo-huấn của Hội thánh ngay tức thì. Nhưng, có nhiều yếu-tố khác cần được tinh-luyện và nâng cao. Tại sao thế? Bởi, chỉ riêng Đức Kitô mới là Đấng cứu rỗi chúng ta. Ta không tự cứu rỗi chính mình, cả theo cách cá-nhân lẫn tập-thể xã-hội.

Hỏi: Nhưng các vị ủng-hộ tiến-trình Amazôn bảo là hiện có quá ít linh-mục trong vùng này thì sao?

Đáp: Chính vì thế, ta phải đào-tạo ra nhiều linh-mục cho sứ vụ này; và hai nữa, là ta phải nuôi trồng nhiều ơn gọi nơi dân-tộc bản-địa. Tháng 6/2017, tôi có dịp ghé thăm Brazil cùng với một Tổng Giám mục là Đức Giám mục quản cai toàn vùng Amazôn hơn một thập-niên. Tôi có trực-tiếp hỏi ngài câu hỏi này, bởi lúc đó nhiều người cũng đề-cập chuyện tương-đối-hóa giáo-huấn của Hội-thánh về vấn-đề độc-thân hầu ta có thể tuyển mộ nhiều linh-mục hơn nữa.

Nhưng, ngài có nói với tôi : trong lúc ngài làm Giám mục, chính ngài đã cống hiến đời mình cách đặc biệt cho việc phát-triển ơn gọi, và lâu nay ta vẫn có nhiều ơn gọi đấy chứ.

Cuối cùng, đấng bậc này có nói:
“Thật ra, ý-niệm bảo rằng dân-chúng trong vùng không thông-hiểu cách rõ ràng về lời khấn khiết-tịnh của linh mục, hoặc không đáp-ứng việc này cho tốt. Nói thế không đúng chút nào. Ngài bảo: “Giả như bạn giáo dục họ về sự khiết-tịnh của chính Đức Kitô thì muốn úng-phó tốt đẹp cho các linh mục của Chúa giống như thế linh-mục cũng phải sống độc-thân mới được, và nói như thế thì họ hiểu. Dân Nam Mỹ cũng là người như bạn và tôi, họ cũng biết cách sắp xếp cuộc sống của mình sao cho phù-hợp với sự giúp-đỡ từ ân-huệ của Chúa, chứ có gì khác đâu.

Hỏi: Phải chăng nền văn-hóa tình-dục thái-quá khiến mọi người khó lòng tuân-thủ giáo-huấn luân lý của Hội thánh? Nhiều lúc tôi nghĩ rằng các vị thánh thực-hiện sống như thế cũng dễ hơn người thường, bởi vì các ngài sống tách-biệt hoặc ẩn-dật, hoặc khi phải bước ra ngoài xã-hội các ngài không giáp mặt với bầu khí đầy dẫy những chuyện “tình dục” như  dâm-thư hoặc phim ảnh dậm dật...

Đáp: Cho dù thánh Antôn từng sống đơn độc một mình ở sa mạc đi nữa, thì ngài vẫn bị cám dỗ về đủ mọi thứ rất quyết-liệt. Ngài cũng thấy hình phụ nữ lõa lồ trong hang động. Một trong các khó khăn chúng ta gặp ở thời này, là: ta tự cho phép mình ngắm nhìn các chuyện tội lỗi dẫy đầy ở mọi nơi. Dâm thư, là thứ quỷ dữ rất vô vàn. Ta thấy các hình ảnh vẫn tồn đọng trong ta và đó là nguồn gốc mọi cám dỗ sau này.

Tuy nhiên, trong mọi chuyện tương-tự, Chúa vẫn ban cho ta nhiều ân-lộc để ta chống trả các cơn cám dỗ tương-tự như thế. Thánh Phao lô từng nói ngay trong các thư đầu ngài gửi cho giáo-đoán Côlôsê bảo rằng: “Tôi sung sướng đã hoàn tất trong cơ thể tôi những gì còn thiếu sót nơi cơn đau của Đức Kitô. Đó không là điều bảo rằng có nhiều thứ ta không thấy Đức Kitô phải chịu khổ đau, ngoại trừ ta biết kết hợp con người mình với những chuyện như thế...” (X. Phỏng vấn Đức Hồng Y người Mỹ là Raymond Leo Burke do ký giả Sohrab Ahmani thực hiện trên New York Post ngày 27/9/2019)

Và điều không lạ đối với mọi người, vẫn là câu hát nghe quen quen thời buổi trước, như sau:

Bạn thân ơi!
cố gắng thương yêu đời.
Dù đời không yêu ta,
hãy cứ yêu thương hoài.
Mặc đời ta không ai,
hãy vững tin yêu đời.
Dù đời chỉ yêu gian dối,
dù đời cay đắng như vôi...
(Lê Hựu Hà – bđd)

Chuyện lạ xảy ra ở nước Đức hay ở đâu đó, phải chăng là chuyện “thoáng qua tai”, hay “ít thấy” vẫn xảy đến dài dài ở nhiều chốn?

Thoáng qua tai và/hoặc ít thấy, phải chăng cỏn là lời nhủ khuyên từ đấng thánh hiền khi xưa vẫn khuyên và nhủ, mà rằng:

Hỡi anh em là những người con bé nhỏ,
chúng ta đừng yêu thương nơi đầu môi chót lưỡi,
nhưng phải yêu thương cách chân thật
và bằng việc làm.
Căn cứ vào điều đó,
chúng ta sẽ biết rằng
chúng ta đứng về phía sự thật,
và chúng ta sẽ được an lòng
trước mặt Thiên Chúa.
(1Gioan 3: 18)

Thôi thì, bạn và tôi, ta hãy nghe và tìm hiểu dăm ba chuyện “thoáng qua tai” này/khác rất như sau:

Có ông trùm nọ sống rất thánh thiện và công chính. Một ngày nọ, có trận lụt lớn xảy ra trong vùng. Khi nước lụt tới nửa nhà, có người chèo thuyền qua thấy ông muốn cứu ông nhưng ông nói:
-Tôi có đức tin mãnh liệt nơi Chúa, thế nào Chúa cũng đến cứu tôi.
Thế rồi nước lụt tới nóc nhà, cha xứ chèo thuyền đi qua thấy vậy cũng xin cứu ông nhưng ông vẫn trả lời:
-Con có đức tin mãnh liệt nơi Chúa, Chúa không bỏ rơi con đâu.

Thế rồi khi nước lụt dâng cao vượt khỏi nóc nhà, ông đã chết và khi chết ông tức tưởi hỏi Chúa:
- Lạy Chúa, con đây có đức tin mãnh liệt như thế, mà sao Chúa lại bỏ rơi con? Sao Chúa không cứu vớt con?

Chúa đáp:
- Con ơi, Ta muốn cứu con lắm đấy chứ, thế nhưng đã hai lần Ta sai hai người đến cứu con, nhưng con không chịu. Ta đành bó tay.
Ông trùm: Ơ ơ ơ!!!...

Và một truyện khác, tuy không đáng kể, nhưng lại cũng bàn về chuyện sống lới Chúa ở thánh kinh, như sau:

“Có chàng trai trẻ nọ vừa được bầu làm chủ tịch cộng đoàn.
Cha xứ có dặn ông:

- Chúng ta phải sống Lời Kinh Thánh, có nghĩa là chúng ta nói gì cũng bắt đầu bằng Lời Chúa trong Thánh Kinh. Thí dụ như: hễ có ai đến tìm cha xứ mà cha chưa ra, thì ông hãy nói:

- Giờ cha chưa đến. Ông nhớ rõ chưa?

Một tuần sau, trong thánh lễ bổn mạng cộng đoàn bắt đầu vào lúc 5 giờ sáng, cha xứ vì mệt nên ngủ quên. Cả cộng đoàn lần chuỗi đọc hết 150 kinh, cha mới lục đục bước ra khỏi phòng ngủ. Vừa thấy cha ở cuối nhà thờ, ông tân chủ tịch vội bước lên bục cầm microphone nói lớn tiếng:

- Giờ cha đã đến!
Cha xứ nghe thế cứ ớ người ra, không biết chuyện gì vừa xảy đến!...”

Nói cho cùng, đời người vẫn thường có nhiều chuyện, nhiều sự việc chỉ đáng để ta nghe ‘thoáng qua tai’ thôi, nhưng nếu nghe hoài/nghe mãi, rồi thì mọi người lại cứ tưởng đó là sự thật cũng rất phiền. Chuyện đó là chuyện gì? Phải chăng là chuyện linh mục đòi có vợ? Phải chăng là chuyện Hội thánh cho phụ nữ làm thày cả? Chị Sáu hoặc Cô Sáu?... Hỏi, tức đã trả lời phần nào, thật cũng hết chuyện.


            Trần Ngọc Mười Hai
            Và nhiều câu hỏi
vẫn cứ xảy đến dài dài,
mãi không thôi.