“Đoàn người tưng bừng về trong sương gió”
Hồn như đám mây trắng lững lờ
Giang hồ không bờ không bến
Đẹp như kiếp BôHêMiên”
(Lê
Vỵ – Con Đường Vui)
(Rôma
12: 9-12)
“Con Đường Vui” nghe rất vui và rất đã
do nhóm hợp ca của Hát Cho Nhau tập dượt để ra mắt với chủ đề “Jazzy Tiền Chiến”,
để mọi người vẫn nhìn thấy ‘con đường vui’ dù đang đang có dịch Corona. Và phải chăng, đây cũng là là con dường đời ta đi tới?
Hoặc, con đường nhỏ nghe nhiều dư âm, bao lời ca … yêu dấu? Từ ngàn xưa cho đến
ngàn sau, những lời ca vui sung sướng vẫn được rao truyền “trên mái nhà” của mọi
người, như Tin Mừng Lời Chúa còn đoan quyết mãi thôi. Lời đoan quyết, là đoan
và quyết được rằng:
“Anh em hãy gớm ghét điều
dữ, tha thiết với điều lành;
Hãy thương mến nhau với
tình huynh đệ,
coi người khác trọng hơn
mình;
nhiệt thành, không trễ nải;
lấy tinh thần sốt sắng
mà phục vụ Chúa.
Hãy vui mừng vì có niềm
hy vọng,
cứ kiên nhẫn gặp lúc
gian truân,
và chuyên cần nguyện cầu…”
(Rôma
12: 9-12)
Lời
nhủ khuyên “vui tươi” như thế vẫn là lời vàng ngọc mang nhiều âm vang thượng thừa
như ca-từ còn hát tiếp:
“Đoàn ta, vui bước trên
đường mưa gió về
Còn nghe vang dư âm bao
lời ca âu yếm
Đoàn ta tai lắng nghe hồn
chinh chiến về
Đường xa, đi chưa quên
bao thù xưa.
Ánh dương lên
Một đoàn thanh niên
Giục nhau đi từ khi nắng
sớm
Lúc gió chiều về trong
tiếng tiêu
Bóng ai còn in trên dường
dài.
Đoàn người đi vượt rừng
qua núi
Bước chân vui qua miền
xa xôi
Kìa là đoàn người Việt
Nam gieo thắm tươi.
Đoàn ta, vui bước trên
đường mưa gió về
Còn nghe vang dư âm bao
lời ca âu yếm
Đoàn ta tai lắng nghe hồn
chinh chiến về
Đường xa, đi chưa quên
bao thù xưa…”
(Lê
Vỵ - bđd)
Quả là
như thế. Đường đời, của mọi người đều thế cả. Tức có nghĩa: cũng “Giang hồ không bến, đẹp muôn kiếp” đấy thôi.
Nhà
Đạo mình, tuy không thấy kiếp “Bô-hê-miên”
hoặc gì đó như mọi người dự tưởng, nhưng cũng là kiếp người đầy niềm vui như đấng
bậc vị vọng từng xác quyết, ở bài sẻ chia bên dưới:
“Sẻ
và chia, là những san sẻ để chia cho nhau những lời rằng:
Tin Mừng của Chúa lâu nay dạy ta biết sống sao cho ra sống.
Sống, giống như người đã được chữa lành rồi còn phục vụ. Sống, biết san sẻ mọi
của cải vật chất cũng như tinh thần mình sẵn có, để rồi còn phục vụ hết mọi người.
Bới, phục-vụ chính là niềm phúc hạnh, là tình thương yêu Chúa vẫn dạy mọi người
thực hiện trong đời mình.
Sống phục vụ, là sống có ý-nghĩa. Sống có giờ nguyện cầu,
suy tư và gần gũi Chú aqua mọi người. Sống như thế, mới có giờ để sẻ san mọi lời
nói cũng như hành động với mọi người. Có sống như thế, người người mới có thể dựng
xây, chữa lành và hòa gia3ihe61t muôn người. Sống như thế, là biết trăn trở, định
hướng và chan hòa niềm vui nỗi buồn với người khác ở đây, nơi đó. Hết mọi thời.”
(Đúc kết lời chia sẻ của các đấng bậc bấy lâu nay)
Cuối
cùng thì, chia sẻ với nhau và cho nhau, là gửi đến và cho đi “niềm vui lớn” của
mọi thời, như lời người kể câu truyện
kể mang đầu đề “Mùa hè của cô bé mất gốc ở bên
dưới:
Hà thắc mắc sao con trai
Việt Nam thích ngụy trang tình cảm dưới lốt anh em làm gì.
Năm
nay thời tiết thất thường, mới đầu hè trời đã trở nóng hầm hập suốt ngày.
Grenoble nằm giữa những ngọn núi nên mùa đông cực lạnh và mùa hè thì phỏng da.
Hà một mình vắt cái khăn tắm trên vai đi bộ đến hồ bơi. Tóc nó thắt thành hai
bím làm khuôn mặt mười sáu nhìn như con nít Tây mười tuổi.
Vóc
dáng trẻ thơ nhưng bạn bè ít ai biết Hà là đứa khổ tâm. Ba Hà vừa la mắng nó vì
tội nói tiếng Việt sai be bét và lầm lì không chịu nói chuyện với bà nội. Hà
không hiểu tại sao ba nó nổi giận khi nó trả lời: "Con vừa giặt tay cho bà
xong". Ba cho nó là đồ mất gốc.
Hồ
bơi đông nghịt người. Lớp đang vùng vẫy trong làn nước mát, lớp nằm xếp cá mòi
trên bờ phơi nắng để có làn da nâu. Hà leo lên cầu nhún, nó dậm chân lấy đà cho
cú rơi tự do vào lòng nước xanh lơ.
Lúc
nghe tiếng "chủm", Hà mơ hồ mình vừa đè lên vật gì đó. Một anh chàng
trồi lên ho sặc sụa. Hà biết mình suýt gây ra "án mạng" nên búng chân
trườn xuống nước mất dạng. Nhưng đã trễ, nạn nhân chết hụt kịp nhìn thấy hai
bím tóc màu đen nổi bật.
Sáng
hôm sau Hà lại một mình vắt khăn trên vai đến hồ bơi. Bạn bè nó theo gia đình
xuống miền Nam tắm biển hay du lịch nước ngoài hết cả. Con nhỏ Natalie đi Việt
Nam. Nó hứa khi nào về sẽ đem cho cô bạn gốc Việt chưa một lần đặt chân lên dải
đất này thật nhiều quà của xứ sở nhiệt đới.
Tụi
bạn Tây rất yêu mến Hà vì nó sống động, học giỏi và thích thể thao. Tụi nó đặc
biệt kết cái tên ngộ nghĩnh của Hà. Tên nó nghĩa là dòng sông nhưng khi phát âm
theo tiếng Pháp tụi Tây không đọc chữ "H". Nhỏ Natalie nói: "Mỗi
lần tao gọi mày từ xa, người ta tưởng ai đánh tao đau lắm vì cứ là kéo dài
"A! A! A!". Bản thân Hà mỗi khi có kẻ nào la "A!", theo phản
xạ nó quay lại vì tưởng có người gọi.
Đi
học vui như thế nhưng về đến nhà Hà là một người ít nói, lơ đãng và ngơ ngác.
Ba nó không biết tiếng Pháp ngoài mấy câu chào xã giao. Mẹ nó thì biết đếm để
xài tiền nhưng khi coi truyền hình thì chỉ đoán già đoán non. Lúc Hà còn nhỏ, mỗi
lần cần làm giấy tờ ba mẹ nó phải chạy vạy nhờ những bác Việt Kiều có học. Mấy
năm nay đến phiên Hà phải giúp lại những người Việt sống không hòa nhập được
vào xã hội bên này.
Tuy
ngầm hãnh diện về tiếng Pháp của Hà nhưng ba mẹ nó luôn hổ thẹn về tiếng Việt của
nó. Tình hình trở nên căng thẳng khi bà nội từ Việt Nam sang sáu tháng nay. Bà
thủ thỉ đủ chuyện với Hà mà nó cứ lặng yên vô cảm khiến bà giận, bệnh tim tái
phát. Hà thấy ngột ngạt nên tìm tối đa các lý do để được ở bên ngoài.
Nước
mát làm cho Hà dễ chịu, nó lại vừa bị ba la tội lầm lì và không thân thiện với
bà nội. Hà bơi hùng hục mấy vòng hồ mới dừng lại nghỉ
"Cô
bơi giỏi quá". Một giọng nói vang lên sau lưng làm Hà giật mình. Anh chàng
người Châu Á, chất giọng còn lơ lớ của người không sinh ra ở đây. Không hiểu
sao Hà lại không thích những ai mắt đen, da vàng, mũi tẹt như nó. Natalie gọi
đó là một mặc cảm trong tiềm thức, khó giải thích được. Hà lịch sự nói "cảm
ơn" rồi búng chân lao vút đi.
Nhưng
hôm sau rồi hôm sau nữa, suốt một tuần lễ, ngày nào đi bơi nó cũng bị gã trai
Châu Á bám theo lân la làm quen. Nó dừng lại ở mức độ chào hỏi rồi vội vàng lặn
mất tăm xuống lòng hồ sâu. Anh chàng đó bơi không siêu nên nên hay đứng xớ rớ
chỗ nước cạn cùng đám trẻ con lau nhau. Anh ta phô thân hình không được cường
tráng của người ít vật động. Hà cười thầm: "Đến đây để tắm chứ bơi cái
gì!".
Bà
nội thèm trái cây Việt Nam nên sai Hà ra siêu thị đầu phố mua ít loại. Bà dặn:
"Nếu sầu riêng không quá mắc mua cho nội một trái". Hà nhăn mặt như
đã nghe cái mùi khó chịu đó. Lần nào bà nội ăn nó cũng trốn vào toilette. Mỗi lần
như vậy ba nó lại bực mình và gia đình lại xào xáo. Hà công nhận đó là một mùi
đặc biệt, người thì thấy thơm lừng, kẻ bịt mũi buồn nôn. Còn frômage camembert
Hà thích lại làm cả nhà nó lợm giọng chê là mùi... xác chết. Ba nó cấm tiệt
không cho tha về nhà bất kỳ loại frômage nào trừ "con bò cười".
Hà
thấy mình luôn bị chèn ép. Hà đến quầy trái cây nhiệt đới, sầu riêng đang khuyến
mãi nhưng chắc chỉ nên mua thanh long thôi...
- Chào cô!
Hà
ngơ ngác nhìn một anh chàng tóc đen trông quen quen. Nó đưa tay đẩy gọng kính
suy nghĩ.
- Cô không nhớ tôi sao?
Anh thanh niên nhỏ nhẹ:
- Ngày nào ở hồ bơi
chúng ta cũng gặp nhau.
-
À! Hà la lên ngạc nhiên. Thì ra là anh mấy bữa trước anh không mặc quần áo nên
hôm nay nhìn khác quá!
Mấy
người mua hàng đang đứng trong bán kính mười mét đều quay nhìn tò mò kẻ "mấy
bữa trước không mặc quần áo gì". Hà biết mình "hố", anh chàng đỏ
mặt lúng búng không nên lời. Hà vơ vội vài trái thanh long rồi nhanh chân chuồn
ra quầy thu ngân. Giá đang ở hồ bơi nó đã tàng hình vào làn nước. Lần này anh
chàng có vẻ quyết tâm làm quen nên đón đường nó trước cửa siêu thị.
- Cô người gốc nước nào
vậy?
- Anh hỏi chi?
-
Cùng là người Châu Á, tôi hy vọng chúng ta đồng hương. Tôi đến từ Việt Nam từ
mùa thu năm ngoái để du học...
- Tôi quốc tịch Pháp,
nhưng ba mẹ tôi người Việt!
Hà
thấy rõ nét mặt vui mừng của anh sinh viên. Anh ta gần như đã nhảy lên vì không
thất vọng. Trông anh thành thật đến tội nghiệp.
-
Chúng ta nói chuyện với nhau bằng tiếng Việt nhé! - Vừa đề nghị anh liền thực
hiện ngay
-
Anh thèm nói tiếng mẹ đẻ quá!
Hà
vẫn dùng tiếng Pháp, đối với nó đây mới là tiếng mẹ đẻ, nó cho anh sinh viên biết
mình sinh ra ở đây nên không có khả năng trao đổi với anh bằng tiếng Việt nhưng
nếu anh muốn nó sẽ giới thiệu... bà nội nó cho anh.
-
Được! Nhà gần đây không? - Vẫn nói tiếng Việt với Hà, anh sinh viên hồ hởi -
Anh tên Hải. Em tên gì? Có tên Việt không?
Hà
dẫn Hải về giao phó cho bà nội. Hai người nhớ tiếng Việt cùng nhau nói không hết
chuyện. Mẹ Hà đi làm phụ bếp ở nhà hàng về đem theo mấy món đồ xào ế bà chủ
cho.
Anh
Hải được mời ở lại ăn cơm. Anh ăn cật lực làm Hà nấu thêm cơm cho ba nó khuya
đi làm ca về. Bà nội hài lòng nghe anh kể từ tám tháng nay chỉ lo học bù đầu
làm luận án thạc sĩ nên không có thời giờ để giao tiếp với ai. Thèm món ăn Việt
Nam, nhớ tiếng Việt và muốn tìm Việt kiều làm quen nhưng chưa có dịp.
Đến
mười giờ, ba Hà đi làm về mà Hải vẫn chưa chịu từ giã. Mới nhìn qua mà ba Hà có
cảm tình với anh sinh viên cao học ngay. Ba nói có một đề nghị làm Hà rụng rời:
-
Ngay ngày mai cháu đến dạy tiếng Việt cho con nhỏ này. Cháu vừa biết tiếng Pháp
vừa rành tiếng Việt dạy nó sẽ dễ. Sẵn ký túc xá hè đóng cửa để sửa chữa cháu cứ
đến nhà bác ở, khỏi thuê chỗ khác làm gì mắc công!
Buổi
học đầu tiên làm Hà lo sợ. Không phải nó ngán ông thầy từ trên trời rơi xuống
mà sợ ba nó làm to chuyện nếu nó học không tốt.
-
Em phải chịu khó nói tiếng Việt - anh Hải mào đầu. Anh biết em hiểu hết nhưng
ngại nói vì sợ sai.
Hà
bực bội đưa tay sửa gọng kính. Và như thói quen, những lúc thế này tự dưng
nó... buồn tiểu. Hà đứng dậy dợm bước.
- Em đi đâu?
- Tôi muốn đi toilette -
Hà cương quyết nói bằng tiếng Pháp.
- Nói tiếng Việt xem
nào! Nếu không tôi không cho đi.
- Con muốn đi đái!
Ông
thầy bật cười ngặt nghẽo làm Hà ngơ ngác nhưng nhịn không nổi. Nó vụt chạy đi.
Lúc trở vào phòng học vẫn thấy thầy ôm bụng cười khùng khục.
-
Tại sao anh cười! Hà khó chịu hỏi bằng tiếng Pháp, lần nào tôi nói tiếng Việt
cũng có người cười hoặc tức giận.
-
Sao em lại xưng "con" với anh? Lại còn nói "đi đái", nghe
không hợp với một cô bé đeo kính cận sáng láng.
Bà
nội ở phòng bên nghe ồn ào bèn sang giải quyết. Thầy vỡ lẽ, thì ra Hà chỉ hay gặp
người Việt lớn tuổi nên có thói quen xưng "con", với tụi trẻ đồng
trang lứa nó dùng tiếng Pháp nói chuyện với nhau cho nhanh. Còn từ "đi
đái", quả thật hồi bé thỉnh thoảng ba vẫn gọi nó dậy "đi đái"
mà!
Thầy
biết dạy thế này gay go rất nhiều lần làm gia sư ở Việt Nam. Phải đổi phương
pháp, không nên nóng vội, tốt nhất nên thân thiệt với họ trò "mất gốc"
đã.
Thế
là anh nói tiếng Pháp với Hà, đề nghị nó hãy tâm sự về mình để hai người thông
hiểu nhau phần nào. Biết nó cũng thật sự muốn giỏi tiếng Việt để làm vui lòng cả
nhà nhưng ba nó tánh cộc cằn chỉ thích lớn tiếng mỗi khi nó nói sai, anh Hải tội
nghiệp cầm tay nó an ủi. Anh nói mình thông cảm cho hoàn cảnh những đứa trẻ bị
hai nền văn hóa xâu xé như Hà.
Anh
sẽ hết lòng giúp nó, miễn nó coi anh như một người bạn tốt. Những ngày hôm sau
tình hình khả quan hơn, học trò đã chịu mở miệng nói chút chút. Nghe Hà ngọng
nghịu, giọng lơ lớ, mặt hồi hộp sợ sai thầy vừa nén cười vừa cay mắt. Nhưng khi
hai anh em vừa ra khỏi nhà để đến hồ bơi Hà trở nên tự tin và nói tiếng Pháp
không cần xin phép. Anh Hải có vẻ thất vọng, thì ra học trò sợ phụ huynh hơn là
thầy. Hà cười, hù dọa anh bằng tiếng Việt "ba rọi" của mình:
-
"Toa" mà nói lại với ba con, con sẽ đè "toa" xuống đáy hồ đến
lúc có những hột nước đi lên cho "toa" chết luôn!
-
Em chứ không phải con, bong bóng nổi lên chứ không phải hột nước đi lên! Gọi bằng
"anh" chứ không được "toa"...
Học
trò không thèm nghe, nó đã búng chân lao vút đi trong làn nước mát để thầy đứng
xớ rớ chỗ cạn với đám con nít ồn ào.
Thấy
lố bịch với cô em Việt kiều, anh chàng lần lần vịn thành hồ tiến ra chỗ sâu. Một
lực kéo bất ngờ làm hai "ống sậy" của gia sư nhấc bổng lên. Uống lưng
bụng nước chàng sinh viên dở thể thao được Hà kéo vào.
-
Em định ám sát tôi để khỏi phải học tiếng Việt nữa phải không? - Nạn nhân tức
giận ho sặc sụa - Lần đầu tiên gặp em đã từ trên cầu phi thân đè tôi xuống đáy
cầu một lần rồi.
Ngày
mai ba Hà lái xe đưa anh Hải ra phi trường Lyon. Anh hứa vài năm sau lại sang để
làm luận án tiến sĩ. Khi đó chắc Hà đã nói tiếng Việt rất giỏi và không cần gia
sư nữa. Hà biết anh nói thế để khuyến khích chứ nó còn trật nhiều lắm. Mới hồi
hôm qua thôi khi bà nội kể chuyện những tên tội phạm mua chuộc cảnh sát, nó thắc
mắc: "Sao tụi nó phải mua con chuột của cảnh sát làm gì?"
Ba
Hà dạo này bớt cục tính, ông nghe lời anh Hải chịu khó học tiếng Pháp. Bởi thật
bất công khi trách con gái mất gốc trong khi bản thân mình không hòa nhập được
vào xã hội mới sau gần hai năm sinh sống.
Đang
ăn tiệc tiễn anh Hải về Việt Nam, mẹ Hà làm bể cái chén gây tiếng động trong
nhà bếp, nó vào phòng ăn kể với cả nhà: "Cái chén té từ trên bàn xuống"
làm thầy xấu hổ đỏ mặt.
Anh
kéo nó ra sân sau trao một món quà nhỏ. Con gấu mập ú ôm trái tim đỏ thật dễ
thương.
-
Đây là tim của anh, tấm lòng của một người anh dành cho đứa em mình - Anh Hải
lí nhí.
Hà
thắc mắc sao con trai Việt Nam thích ngụy trang tình cảm dưới lốt anh em làm
gì...
- Nhớ đừng có phát âm
sai chữ tim thành...
-
Biết rồi - Hà đỏ mặt nhớ lần nó kể bà nội bị bệnh "đau chim" làm anh
Hải há hốc nhìn nó kinh ngạc. Sau khi cả hai hiểu ra, bật cười đau bụng, đến
phiên bà nổi giận hai ngày.
-
Sáng mai em đi học lại, con Natalie phone nói đem từ Việt Nam qua cho em một
cái nón lá...
Đêm
trở lạnh, những cơn gió mùa thu đã đến đem những chiếc lá vàng đầu tiên lìa
cành. Hà nói giọng nuối tiếc một câu tiếng Việt văn chương đến mức làm thầy phải
giật mình: "Mùa hè đáng nhớ đã trôi qua...".
Thế
đó còn là tình-tự của những người sống trong đời, vẫn rất nhiều. Nhà Đạo ở khắp
nơi, lại cũng không thiếu những người buồn nhiều hơn vui mỗi khi tiến bước lên
đường, như ca-từ còn kể tiếp ở bên dưới:
“Nào cùng lên đường lòng không vương vấn
Giờ đây khi xuân ấm chan hoà,
Lòng người tưng bừng vui đón
Mùa xanh thắm tươi huy hoàng.
Nắng trong vườn, nhảy đùa vờn hoa
Này du dương đàn chim đua hót
Gió qua cành còn vương khúc ca
Đâu đây niềm hân hoan tràn đầy
Đời quanh ta nồng nàn hương ý
Chúng ta hoà linh hồn thanh khí
Dùng tài làm cho muôn đời vui sướng
hơn!
Nghệ sĩ! xuân mới đem đời tươi sáng về
Này nghe tương lai reo vang lời thơ ma
tuý.
Nghệ sĩ! hăng hái vung niềm tin bốn bề
Cầm tay vui say sưa ta cùng ca...
(Lê Vỵ
- bđd)
“Cầm
tay vui say sưa ta cùng ca...” có
thể và cũng sẽ là câu ca suốt một đời người của bạn, của tôi và của tất cả mọi
người trong đó có ta.
Trần Ngọc Mười Hai
Mong sẽ cùng với mỗi người và mọi người
mang niềm vui đến với muôn người.
