“Thiên Thai chốn đây hoa xuân” “chưa gặp bướm trần gian.

Chuyện Phiếm đọc trong tuần thứ 26 thường niên năm C 29/9/2019

“Thiên Thai chốn đây hoa xuân”

“chưa gặp bướm trần gian.
“Có một mùa đào dòng ngày tháng

chưa tàn qua một lần.”

(Phạm Duy/Văn Cao – Tiếng Sáo Thiên Thai)

(1 Cor 1: 10-11)

Ví thử như hôm nay, bạn và tôi ta nghe được từ đâu đó câu hát tương tự, thì hỏi rằng: ta sẽ xử thế ra sao? Nhận lời ngay hay vẫn lắc đầu nguầy-nguậy bảo: “Em chả! Em chả!”? Thật ra, thì bạn và tôi, ta chả bao giờ dám có ý nghĩ thẳng-thừng như thế?

Thôi thì, ta hãy nghe thêm câu hát tiếp cho trọn vẹn, rồi sẽ tính:

“Thiên tiên! chúng em xin dâng hai chàng trái đào thơm
Khúc nghê thường này đều cùng múa vui bầy tiên theo đàn

Đèn soi trăng êm nhạc lắng tiếng quyên

đây đó nỗi lòng mong nhớ.

Này khúc bồng lai,

là cả một thiên thu trong tiếng đàn chơi vơi.

Đàn xui ai quên đời dương thế.
Đàn non tiên đàn khao khát khúc tình duyên

Thiên Thai! Ánh trăng xanh mơ tan thành suối trần gian
Ái ân thiên tiên em ngờ phút mê cuồng có một lần.

Gió hắt trầm tiếng ca,

tiếng phách ròn lắng xa.
Nhắc chi ngày xưa đó đến se buồn lòng ta.
Đào Nguyên trước,

Lưu Nguyễn quên trần hoàn.
Cùng bầy tiên đàn ca bao năm.

Nhớ quê chiều nào xa khơi,

chắc không đường về Tiên nữ ơi.

Đào Nguyên trước,

Lưu Nguyễn khi trở về.
Tìm Đào Nguyên, Đào Nguyên nơi nao.

Những khi chiều tà trăng lên.
Tiếng ca còn rền trên cõi tiên.

(Phạm Duy/Văn Cao – Tiếng Sáo Thiên Thai)

Vâng, hôm nay. Những ai thực-hiện công cuộc “tông đồ mục vụ” thoạt loáng thoáng nghe những câu hát hoặc câu nói tương-tự có dám nhảy vào tình-huống đầy văn-nghệ tính rồi bàn-bạc không?

Những ngày gần đây nếu chịu khó đọc báo Đạo ở Sydney-ngàn-năm-mây-bay này, hẳn bạn và tôi ắt nhận ra được tình-huống khá lạ kỳ ở nhà Đạo về khả năng có sự rạn nứt trong Giáo hội đến nỗi Đức Phanxicô phải có lời chấn chỉnh trên báo Đạo như đã rõ.

Thế nhưng, trước khi đi vào thực-tế nhà Đạo, thiết tưởng ta cũng nên về với Lời bàn của Đấng Thánh Hiền ở thư Côrinthô như sau:

            “Nhân danh Đức Giêsu Kitô, Chúa chúng ta,

tôi khuyên tất cả anh chị em

hãy nhất trí với nhau trong lời ăn tiếng nói,

và đừng để có sự chia rẽ giữa anh chị em,

nhưng hãy sống hoà thuận,

một lòng một ý với nhau.

Thật vậy, thưa anh chị em,

người nhà chị Chơlôe có cho tôi hay tin

về chuyện bè phái giữa anh chị em.”

(Thư 1 Côrinthô 1: 10-11)

Qua nhận định của người xưa, nay ta cũng nên ghi lại đôi ba ý/lời từ đấng bậc chủ quản chốn cao tít, vốn dĩ bảo:

“Đức Giáo Hoàng Phanxicô vừa tiết-lộ cho giới truyền-thông biết là ngài hy vọng và nguyện cầu cho Giáo hội Công giáo không phải sống trải nghiệm một rạn nứt rẽ chia. Tuy nhiên, sự tự-do của con người có nghĩa là: mọi người luôn luôn có và sẽ có “chọn lựa” về rẽ chia.

Cha sẽ cầu nguyện sao cho không bao giờ có sự rạn nứt rẽ chia trong Giáo hội và Cha cũng không hãi sợ. Rạn-nứt/rẽ chia từng xảy đến rất nhiều lần trong lịch sử của Hội thánh. Có điều là, mọi người đều có chung một chuyện là sở-hữu những sự việc như thế tập-trung lên ý-thức-hệ thoạt khi họ bắt đầu đọc về chủ-trương giáo-lý/tín điều của Hội thánh ngang qua nhãn-giới của sự ngừng trệ.

Rạn nứt/rẽ chia bắt đầu từ lúc “có một ý-thức-hệ nào đó, vẫn rất đúng, nhưng thẩm thấu ngang qua giáo-lý/tín-điều để rồi trở-thành “giáo-điều” với hai ngoặc kép trích-dẫn, ít ra trong một thời-gian.

Lấy ví-dụ về ý-thức-hệ, Đức Giáo Hoàng Phanxicô lại kể đến các đấng bậc từng bảo rằng: “Đức Giáo Hoàng của mình quá nghiêng về phe/phái Cộng sản” là bởi vì những gì ngài chỉ trích về việc thả lỏng chủ-nghĩa tài-phiệt và về ảnh hưởng cách tiêu-cực trên đám người nghèo khổ. Chuyện xã-hội tôi muốn nói cũng y hệt như những điều mà Đức Giáo Hoàng Gioan Phaolô Đệ Nhị từng nói. Cũng y hệt một chuyện. Tôi chỉ cóp nhặt từ ngài mà thôi.

Ngài còn nói: khi ý-thức-hệ thay chỗ cho giáo-điều, sẽ có nguy-hiểm là có sự rạn nứt trong cộng-đồng tín-hữu Đức Kitô. Đức Phanxicô đã có lần nói chuyện với một nhóm tín-hữu Công-giáo sống ở Hoa Kỳ rằng họ không phải là những người từng chỉ-trích ngài –mà cả những vị có chân trong Giáo-triều Rôma nữa cũng từng làm thế-  nhưng ngài vẫn tìm cách học hỏi nhiều điều từ các lời chỉ-trích để tìm đường đối-thoại với người chỉ-trích nào cởi mở.

Đức Phanxicô lại cũng cho biết: “Chỉ-trích/xét đoán luôn giúp-đỡ rất nhiều người, Khi có ai bị chỉ-trích điều gì, thì việc trước tiên cần làm là phải suy-nghĩ, hỏi rằng: “Điều đó có thật hay không, thật đến cỡ nào? Có hiệu-lực không?

Ngài nói tiếp: “Đôi lúc, bạn cũng tỏ ra giận dữ về chuyện đó, nhưng bao giờ cũng có cái lợi rút tỉa từ việc lắng nghe xem người ta chỉ-trích những gì. Trong một lần trả lời các ký giả phỏng vấn ngài trên chuyến bay trở về nhà, thường hay bị đứt đoạn do máy bay chuyển động, Đức Phanxicô từng trả lời phần lớn vấn-nạn về các vấn-đề nêu ra hôm 4 đến 10 tháng Chín 2019 sau chuyến tham quan các nước Mozambique, Madagascar và Mauritius.

Nhưng Đức Giáo Hoàng Phanxicô được yêu cầu ứng-đáp đầy đủ về lời phẩm-bình không chính-thức do ngài đưa ra trên chuyến bay đến Mozambiqe hôm 4/9/2019 khi ngài bảo: “Thật là vinh-dự khi được người Mỹ tấn-công tôi.”

Nhà văn Pháp Nicolas Seneze có tặng Đức Giáo Hoàng Phanxicô một phó bản cuốn “Làm sao Hoa kỳ lại cứ muốn thay Giáo-Hoàng” (dịch tiếng Pháp từ câu khẳng-định: “Comment l’Amérique veut changer de pape” trong khi tiếng Anh lại dịch là “How America wanted to change popes.)

Chính-đề do tác giả Seneze đặt ra là một nhóm những người Mỹ khá giả ở Hoa Kỳ đã dự-phần vào nỗ-lực có phối hợp để tung ra những nghi-ngại về triều-đại giáo-hoàng hiện giờ.

Đức Phanxicô còn nói trên chuyến bay trở về Vatican, thêm một điều là: “Cuộc chỉ-trích nói đây không đến từ Hoa kỳ, cho bằng mỗi nơi một ít, trong đó có cả Giáo-triều La Mã nữa, nhưng ít ra họ là những người làm chuyện này lại có can-đảm chường mặt ra với chúng dân để nói rõ.

Điều không thể chấp-nhận được, là khi có người “ngoài mặt thì tươi cười đến độ giơ cả hàm răng trắng ngà của mình cho mọi người xem” và sau đó là danh sách dài đằng đẵng gồm các lời chỉ-trích ‘phía sau lưng’.

Chỉ-trích là việc lành mạnh với điều kiện nó phải cởi mở và khi người đưa ra lời chỉ-trích vẫn muốn lắng nghe người khác lý-luận và trao-đổi. Và Đức Giáo Hoàng bảo: Đó mới là chỉ-trích đích-thực.” (X. Cindy Wooden, “Pope doesn’t fear schism”, The Catholic Weekly 01/9/2019 tr. 19)

Trích dẫn lời nhủ khuyên của đấng bậc chốn cao tít ở trên xong rồi, nay mời bạn và tôi, ta đi vào vùng trời truyện kể để thư-giãn với câu truyện này khác trước tiên là truyện gần với cuộc đời mình hơn, như sau:

“ Cũng như các bà vợ khác ở hải ngoại, vợ tui kỳ này làm biếng quá.  Đi làm về là nằm trên giường xem phim bộ, chẳng chịu nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa gì ráo.  Tôi có la, bả ấp úng trả lời:

- Em thấy mệt quá, chẳng làm gì được cả.  Nằm nhưng không ngủ được nên mới bật máy xem phim, chứ không cố ý xem phim.

Coi vợ tui chơi chữ ghê, xem mà không xem, bả biện hộ kiểu này ai nghe cho được.
Tui định bụng hôm nay về mà bếp núc lạnh tanh, sẽ đập tan cái TV ra cho biết mặt.  Về nhà, quả nhiên cơm canh không có, đứa con nhỏ hoảng hốt:

- Ba ơi, anh Hai đưa má vào bệnh viện rồi, má bị xỉu phải cấp cứu.

Tui vội vã vào nhà thương.  Người ta đã chẩn bệnh xong.  Vợ tui có lẽ bị ung thư xương.  Hèn chi mấy tuần nay bị đau nhức, than thở mà tui nghĩ bả giả bộ nên không thèm nghe, cũng chẳng đưa đi bác sĩ.

Bệnh ung thư phát mạnh quá, sau vài tuần, bác sĩ cho biết vợ không còn ở với tui được bao lâu nữa.  Ung thư ngực thì cắt ngực, ung thư xương không biết cắt ở đâu! Phổi vợ tui cũng có vấn đề, vì bao năm qua phải hít thở khói thuốc lá tui hút. Tui không dám nói với vợ tui đã nghĩ xấu và giận bả không chịu nấu cơm, dọn dẹp. 

Cô vợ đầu ấp tay gối bao nhiều năm mà bả đau đớn, bịnh nặng tui cũng không biết.  Vậy mà bả vẫn cố gắng đi làm kiếm tiền, chỉ khi về mới nằm liệt ra thôi.  Tui hối hận quá chừng, trốn vào nhà vệ sinh của bệnh viện khóc rấm rứt. Thằng Tây đen nhìn tui ái ngại, hỏi tui có OK không. Tui không biết than thở cùng ai, nên dù tiếng Anh dở ẹt, cũng sổ một tràng.  Nó có vẻ thông cảm nhưng chỉ phán được một tiếng “sorry” rồi đi ra.

Tui trở vào phòng thăm vợ.  Mới mấy tuần mà bả ốm nhom xanh lè, tay chân dây nhợ, kim chích chằng chịt.  Bả thì thầm:

- Ở đây buồn và ồn quá, em muốn về nhà.  Em sẽ nấu món giả cày mà anh thích đó.

Tui vỗ về:

-Em ráng lo nghỉ ngơi, đừng bận tâm.

Tui ráng nấu mấy món ngon đem vào nhà thương, nhưng vợ không ăn được nữa.  Tui lại khóc.  Lạ ghê, trước giờ tui rất oai phong, la mắng vợ con mỗi ngày, uy quyền lắm mà bây giờ mít ướt quá sức…

Lời bàn của người kể:

“Bạn hãy dành thời gian cho những người xung quanh mình – cho dù chỉ là để làm một việc nhỏ nhoi! “ 

Và một nhận-định khác của người biết chuyện:

“Cuộc sống con người trải dài như giấc điệp, có người đắm chìm vào chốn buồn rầu mãi không dứt, lại có người tỉnh-táo, xót xa cho những sầu mộng chóng qua của kiếp người. Rốt cục thì, đời người chỉ như giấc chiêm bao, thoáng vụt trong đống tro  tàn thôi.”

 

Nhận định hoặc tuyên-bố ra sao đi nữa, thiết tưởng ta cũng nên kể thêm nhiều truyện kể hơn nữa cốt để lưu-giữ trong đầu cái quyết-tâm âm thầm, chẳng hay biết. Quyết-tâm, là tâm-trạng mình quyết với mình bằng nhiều truyện kể tuy hơi khác một chút, sau đây:

“Truyện kể rằng, năm đó Michael Jordan 13 tuổi, cả gia đình cậu vẫn sống trong khu ổ chuột tồi tàn ở Brooklyn. Gia đình Michael Jordan có 4 anh chị em trong khi đồng lương eo hẹp của cha thường không đủ để chi trả cho sinh hoạt đầy tổn phí của gia đình.

Một hôm, cha của Michael Jordan đưa cho cậu chiếc áo cũ rồi hỏi:

-Con nghĩ chiếc áo này đáng giá bao nhiêu tiền?”

-Khoảng 1 đô la”, cậu bé trả lời.

-Con có thể bán nó với giá 2 đô la không? cha cậu bé vừa hỏi vừa dùng ánh mắt như cầu khẩn nhìn cậu bé.

-Chỉ có kẻ ngốc mới mua chiếc áo này, cậu bé trả lời.

Người cha lại nhìn con với ánh mắt đầy khích lệ:

-Sao con không thử xem? Con biết đấy, gia đình mình đang gặp khó khăn…

Sau khi nghe cha mình nói vậy, cậu bé gật đầu đồng ý:

-Con sẽ thử xem, nhưng con không chắc có thể bán được.

Cậu bé đem chiếc áo đi giặt rất cẩn thận, vì không có bàn là để ủi áo, cậu dùng bàn chải để giặt chiếc áo, sau đó để chiếc áo lên một miếng gỗ phẳng trong bóng râm phơi khô. Sáng hôm sau, cậu bé đem chiếc áo đến một ga tàu điện đông người qua lại. Sau 6 tiếng đồng hồ chào hàng, cuối cùng cậu bé cũng bán được chiếc áo với giá 2 đô la.

Cậu vội vàng cầm số tiền bán được chạy một mạch về nhà đưa cho cha. Những ngày sau đó, cậu đều đi tìm quần áo cũ ở đống đồ bỏ đi trong thành phố mang về nhà giặt sạch đem bán. Cứ liên tục như vậy hơn chục ngày, một hôm cha cậu bé lại đưa cho cậu một chiếc áo cũ khác rồi bảo: 

-Con có thể bán chiếc áo này với giá 20 đô la không?

-Làm sao có thể được như thế chứ hả ba? Một chiếc áo cũ làm gì có giá cao như vậy được, cùng lắm cũng chỉ đáng giá 2 đô thôi.

-Sao con không thử nghĩ xem, nhất định sẽ có cách, cha cậu bé khích lệ.

Cuối cùng cậu bé nghĩ ra một ý tưởng. Cậu nhờ người anh họ vẽ cho cậu một con vịt Donald và chú Mickey đáng yêu lên áo. Sau đó, cậu chọn một trường học, nơi đó có nhiều thiếu gia con nhà giàu theo học, cậu đứng ở cổng trường chào mời người mua.

Một lúc sau, có một người quản gia đến mua giùm chiếc áo cho vị thiếu gia mình. Vị thiếu gia đó đã vô cùng thích thú khi có được chiếc áo liền tặng “bo” thêm cho cậu 5 đô la, tổng cộng cậu bán được chiếc áo 25 đô. Đây là số tiền khá lớn đối với gia đình cậu. Số tiền này có thể tương-ứng với gần một tháng lương của cha cậu vào độ ấy.

Vừa về nhà, cha cậu lại đưa cho cậu một chiếc áo khác rồi nói: 

-Con có thể bán chiếc áo này với giá 200 đô được không? cha cậu nhìn cậu bằng ánh mắt đầy tin tưởng. Lúc này, cậu bé không do dự chút nào, cậu đón nhận chiếc áo bằng cả hai tay rồi bắt đầu suy nghĩ…

2 tháng sau, cuối cùng thì cơ hội bằng vàng cũng đã đến. Hôm đó, nữ diễn viên chính của bộ phim đang nổi tiếng “Những Thiên Thần của Charlie” là cô Farrah Fawcett đến thành phố của cậu bé để quảng bá phần tiếp theo của bộ phim.

Sau buổi họp với ký giả kết thúc, cậu bé chen chân lên phía trước, chạy đến bên cạnh nữ diễn viên Farrah Fawcett đưa chiếc áo cũ kia ra rồi xin cô ký tên lên đó. Farrah Fawcett thấy vậy bèn ngẩn người ra một lúc, nhưng vẫn vui vẻ tươi cười ký tên của mình lên chiếc áo đó, có ai lại nỡ từ chối lời yêu cầu của cậu bé dễ thương với ánh mắt hồn nhiên trong sáng như vậy được!

Sau khi nhận được chữ ký của nghệ sĩ nổi tiếng là Farrah Fawcett, cậu bé liền hỏi cô 

ta:

-Thưa cô, Cháu có thể bán chiếc áo này được không ạ?

-Đương nhiên là được quá đi chứ lị, đây là áo của cháu, cháu có thể bán nó nếu

 muốn.

Cậu bé đứng trên bục gạch hô to lời rao bán:

-Đây là chiếc áo do nữ diễn viên xinh đẹp Farrah Fawcett đích thân ký tên, chỉ mất 200 đô thôi quí vị vừa được áo vừa có chữ ký của nghệ sĩ nổi danh.

Cuộc đấu giá diễn ra trong phút chốc, cuối cùng chiếc áo cũn bán được với số tiền không thể tưởng-tượng nổi: $1,200 đô! Vừa về đến nhà, cha cậu bé bỗng dàn dụa nước mắt ôm lấy cậu vào lòng rồi hôn lên trán cậu mà nói: 

-Con thực sự rất giỏi…

Tối hôm đó, cậu bé Jordan nằm ngủ cạnh cha mình. Cha cậu hỏi: 

-Này con, nhân việc bán 3 chiếc áo vừa qua, con học được điều gì không?

-Dạ con hiểu ý của cha rồi, cha đã khích lệ con làm việc đó, cậu bé cảm động nhìn cha rồi nói tiếp: 

-Miễn là chúng ta chịu động não một chút, rồi thì mọi chuyện cũng đều có cách. Nơi nào có ý chí, nơi đó có con đường.

Cha cậu bé gật đầu đồng ý, nhưng được một lúc ông lại lắc đầu bảo: 

-Con nói đúng đấy! Nhưng đó không phải là ý định ban đầu của cha… Cha chỉ muốn nói với con một điều rằng chiếc áo cũ chỉ đáng giá 1 đô thôi nhưng vẫn có cách để tăng giá trị, cớ sao ta lại bi quan với cuộc sống này như thế được? Nhà ta tuy có nghèo đôi chút, nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta không thể làm tăng giá trị bản thân mình. Con thấy ngay đến 1 chiếc áo cũ cũng có thể làm nên điều kỳ diệu cơ mà.

Lời bàn của ai đó, chừng như là người kể:

“Nhờ có bài học từ người cha đưa ra, từ đó trở đi Michael Jordan luôn sống cuộc đời tràn đầy niềm tin và hy vọng, dù thực tế có đen tối đến đâu đi nữa. 20 năm sau, cậu bé Jordan bán áo cũ năm xưa đã trở thành tỷ phú giàu có, làm chủ tịch hội đồng quản trị có cổ đông lớn nhất của tập đoàn Charlotte Hornets. 

Đó chính là huyền thoại bóng rổ Michael Jordan, vận động viên thể-thao vĩ-đại nhất thế-kỷ thứ 20 do tạp chí ESPN bình chọn vào năm 1999.

“Miễn là chúng ta chịu động não một chút, rồi thì mọi chuyện cũng đều có cách. Bất cứ nơi nào có ý chí/lý-tưởng, hẳn là nơi đó có con đường giải quyết rất thích-hợp”. (Lời bàn rút từ mạng vi tính do St sưu tầm).

“Miễn là chúng ta chịu động não một chút, rồi thì mọi chuyện cũng đều có cách”. Thế đó, là lời lẽ của người kể hôm nay. Cũng từ đó, bần đạo bầy tôi đây dám sử-dụng nhận-định ấy làm kết-đoạn cho chuyện Phiếm khá “vô bổ” hôm nay mà chẳng đưa ra được bài học nào lý-tưởng, để còn xúi giục bầu bạn các nơi tiếp tục phiếm “loạn” vào những ngày sắp tới.

Thôi thì, hỡi bạn và tôi ơi, ta cứ thế đàm-đạo và luận-bàn về đề tài nào có chất-liệu, vừa bàn vừa hát ca những lời rằng: 

“Thiên Thai! Ánh trăng xanh mơ tan thành suối trần gian
Ái ân thiên tiên em ngờ phút mê cuồng có một lần.

Gió hắt trầm tiếng ca, tiếng phách ròn lắng xa
Nhắc chi ngày xưa đó đến se buồn lòng ta
Đào Nguyên trước, Lưu Nguyễn quên trần hoàn
Cùng bầy tiên đàn ca bao năm
Nhớ quê chiều nào xa khơi, chắc không đường về
Tiên nữ ơi.

Đào Nguyên trước, Lưu Nguyễn khi trở về
Tìm Đào Nguyên, Đào Nguyên nơi nao

Những khi chiều tà trăng lên
Tiếng ca còn rền trên cõi tiên.

(Phạm Duy/Văn Cao – Tiếng Sáo Thiên Thai) 

            Trần Ngọc Mười Hai

cũng cả gan đưa ra nhiều luận bàn.

Nhưng chưa bao giờ dám đặt bút

Với dấu chấm hết.